230918 NA_e-learning_5 rollen

• Docent naar coach
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De 5 rollen van de leraar

Waarom 5 rollen

• lerarengedrag is complex en wordt door deze indeling overzichtelijk;
• reflecteren op de effectiviteit en gedrag wordt gemakkelijker;
• per rol worden indicatoren gegeven voor kennis en vaardigheden; 
• helpt te analyseren waarom een les goed of minder verliep;
• sneller grip op een groep leerlingen;
• door bewustwording van eigen gedrag en effect daarvan op lln kan de leraar gerichter sturen;
• helpt om te checken hoe effectief leraargedrag is op de lln;
• geeft handvatten voor een gemeenschappelijke taal in de school.

Uit onderzoek 

o Fasen van groepsvorming - groepsdynamica Tuckman/Van Overveld

o Klassenmanagement - Veenman

o Lerareneffectiviteit - Muijs

o Breinleren - Atkinson en Shiffrin, Crone

Wat is een goede les

Uitgangspunten goede les:

 De leraar bezit kennis van de ontwikkeling van leerlingen, hun behoeften, leertheorieën, de strategieën die impact hebben op de leerresultaten, de breinfuncties, de vakinhoud en vakdidactiek;

 De leraar kan die kennis in diverse situaties flexibel toepassen;

 De leraar kan, door te reflecteren op het effect van zijn gedrag, zijn aanpak aanpassen en creatief omgaan met die kennis;

 Het resultaat van de goede les is dat leerlingen in een positieve sfeer hebben geleerd. Het gedrag van de leerlingen laat zien hoe effectief de leraar is. Watzlawick.

Leerlijn leraar

niveau 1 ( 5 rollen) - 2 jaar

niveau 2 - 5 jaar

niveau 3 en 4 - na 5 jaar

Basishouding

analyse

reflectie

interesse in de leerling

Gastheer (5 min)

Doel:

Contact maken

Gastheer (5 min)

• Contact maken - relatie, veiligheid, verbondenheid
• Positie bepalen - begin vd les (deur), rondlopen 
• gangcultuur buitenlaten (oortjes, smartphones in tel tas, druk gedrag, jassen)
• spiegelneuronen 
• Tip: gebruik app zoals bijv class dojo of class charts

Waarom contact maken

ZDT-Ryan & Deci

spiegelneuronen

spiegelneuronen

non verbaal denk aan:

facial feedback (oogcontact, glimlachen bij de deur) - overnemen van emotie achter mimiek

Tip:

laat je filmen of kijk hoe lln op je reageren

in de praktijk

• Leerlingen nemen geen spullen voor zich
• Leerlingen komen druk binnen
  
• leerling groet niet en maakt geen oogcontact
• Leerlingen blokkeren de ingang
• Telefoon, jas, pet etc
  
• Er is veel onrust in de groep - door wie of wat? 
• een leerling vraagt meteen iets - uitgestelde aandacht

Wat doet een goede gastheer

op tijd

leer de namen van lln

observeer de lln

positie kiezen in de klas

wees alert op ongewenst gedrag

toon interesse in de belevingswereld van lln - niet alleen in de klas maar ook in de school

Presentator (max 2 min)

Doel:

1. Motiveren voor de les

2. Gedragscode 

3. Leerdoelen meedelen

Presentator (max 2 min)

Leiderschapsgedrag - Non-verbaal (80%)

Pakkende openingszin -

Eerste overtreder - hier toelichten

De code afspreken (Doyle, 1984)

Leerdoelen noemen

Openingszinnen

De foto: met een foto in je hand of op het digibord wek je bij binnenkomst direct de interesse van leerlingen. Een mooi begin van een gesprek.

De stem: laat een geluidsfragment afspelen terwijl je zelf nog niet in de klas bent. Dit fragment kan een opdracht of een verborgen boodschap bevatten.

De prop: op elke tafel ligt een leeg (proefwerk)blad. De leerlingen schrijven hier een vraag op. Wat vind je nog moeilijk of wat wil je nog leren of weten? De leerlingen maken een prop van dit blad en gooien op jouw teken deze prop in een doos.

De koffer: neem een voorwerp wat met de lesstof te maken heeft mee in een gesloten koffer. Dit wekt meteen de nieuwsgierigheid - unboxing

Bron - ‘Een goed begin is het halve werk, 25 lesopeningen voor het voortgezet onderwijs’. 

Openingszinnen

Quizvragen mbv socrates of mentimeter

Demonstratie van iets - scheikunde, biologie

filmpje met kijkvraag

gedragscode

We laten elkaar uitpraten

We luisteren naar elkaar

We gaan respectvol met elkaar om

In de praktijk

 Leerlingen worden niet stil - bijvoorbeeld moment van cijfers geven

 Ineens luistert de klas niet, normaal wel - incident of structureel

 Reageren op vragen zorgt voor chaos - dus uitstellen

 Informele leiders steken de kop op 

 leerlingen kijken glazig voor zich uit - lesdoel duidelijk? Instructie? Wat speelt er bij de lln? Enthousiaste opening?

Wat doet een goede presentator

non-verbaal:

ga op een centrale plek staan

oogcontact - rondkijken 

lichaamstaal

verbaal:

verwachtingen uitspreken

pakkende openingszin of anders

balans tussen streng en vriendelijk

stemgebruik

hoge verwachtingen - pygmalion

noem ow, leerdoelen en programma

corrigeer eerste overtreder

Didacticus (max 10 min)

Doel:

Kennis, vaardigheden en attitudes (manieren om te leren) overdragen

Didacticus 

3 fasen model Voordoen, activeren, overlaten – activeren wordt vaak overgeslagen. Zijn er nog vragen? Hier denkvragen stellen en feedback geven - dan overlaten en stappenplan wanneer lln vastlopen

 Complete of volledige instructie (Ebbens en Ettekoven)

 Piramide Bales

Piramide van Bales

3 fasen

Fase 1: voordoen

Fase 2: activeren

Fase 3: overlaten

3 fasen

Fase 1: voordoen

  verschillende manieren (uitleggen, voordoen, hardop denken)

Fase 2: activeren

  onderwijsleergesprek - denkvragen stellen - lagere orde en hogere orde vragen - tax Bloom - om te kijken waar lln staan

  feedback geven

Fase 3: overlaten/complete instructie

Complete instructie

Wat?

Doel en opdracht

Hoe?

schrijven, tekenen, lezen, overleggen

Hoelang?

15 minuten

Hulp?

Internet, antwoordbladen, buurman, leraar

Klaar?

vervolgopdracht

Resultaat?

opdracht verbinden aan leerdoel

In de praktijk

• lln hebben het niet begrepen blijkt later in de les - zijn er nog vragen?
• lln vergeten uitleg
• geen denktijd
• vingers opsteken
• uitgestelde aandacht - niet oberen - gebruik de tijd voor jezelf tijdens zelfstandig werken
• Verkeerde vraaggewoonten p127
• lln gaan meteen praten na instructie - looproute
• Kijk wat werkt qua werkvorm - afhankelijk van de klas - soms in stilte werken

Verkeerde vraaggewoonten

• de eigen vragen beantwoorden
• stapelvragen
• onvoldoende denktijd
• suggestieve vragen
• raadvragen stellen
• geen individuele aanspreekbaarheid
• onmiddelijk de beurt doorgeven na fout antwoord of aarzeling

Wat doet een goede didacticus

• maak een lesplan inclusief leerdoelen
• visualiseer de lesstof
• check of lln de stof begrijpen 

Pedagoog (hele les)

Doel:

Zorgen voor een goede (werk)orde en veilig klimaat

Pedagoog (hele les)

Veilig klimaat:

o Leerklimaat

o leefklimaat

 Gut-model

 Correctieladder

 Drieslagregel

gedragscode

We laten elkaar uitspreken

We luisteren naar elkaar

We gaan respectvol met elkaar om

Pedagoog

Formuleer regels positief ipv wat niet mag

Veilig klimaat gaat over

Leerklimaat (hoe leren we)

de factoren in de omgeving die het leren bevorderen

Leefklimaat (hoe gaan we met elkaar om)

de factoren in de omgeving die een prettige en respectvolle omgang met elkaar bevorderen

GUT-model



Gevaar

verbaal geweld

fysiek geweld

stapelen

Thuis

geen jas in de klas

geen voeten op tafel

aankijken

beleefd aanspreken

schoolregels - wat zijn de uitgangspunten vd school?

Uitdaging

leerlingen zoeken grenzen op - willen in discussie bijvoorbeeld over 'thuis' regels over schoolregels of over jouw regels in de les. 

Zet hier correctieladder in

Denk van tevoren na - wat zijn de schoolregels, wat zijn mijn regels, wat vind ik normaal gedrag en wat niet?

Correctieladder



Drieslag regel

Ik hoor je/ zie je…………

De regel is………….

Dus stop daarmee!

In de praktijk

• Bij een andere docent mag het wel
  
• Hij krijgt geen straf en ik wel
  
• Bij wegsturen gebeurt er niks
  
• Onvoorspelbaar leraargedrag
  
• kruisjes

Pedagoog

Benoem verwachtingen van gedrag positief

geef positieve feedback op inspanning

Probleemgedrag tackelen volgens Muijs:

1. Negeer

2. Afleiden

3. Herhaal instructie, regels of procedure

Wat doet een goede pedagoog

• humor - met een goed gevoel voor humor kun je negatief gedrag klein houden of ombuigen
• keuze bieden - Je mag kiezen, je komt alleen vooraan zitten of je gaat nu opletten
• leer de namen van leerlingen zo snel mogelijk
• geef aandacht aan positief gedrag en zo min mogelijk aan negatief
• wordt proportioneel boos - fase storming
• geef het goed voorbeeld - modeling

Afsluiter (max 4 min)

Doel:

Zorgen dat de les goed wordt afgesloten

Afsluiter (max 4 min)

Komt einde les terug op:

 Leerdoelen 

o Laat lln zicht- en hoorbaar maken hoe ze geleerd hebben

 Wat heb je geleerd

o Herhaling – breinleren - beter onthouden  

o vragen

 Hoe heb je geleerd

o Bevordert zelfregulatie - geeft informatie over leerstrategieen en metacognitieve vaardigheden

o Door te luisteren, overleggen, te doen

 Wat heeft het opgeleverd

 Hoe heb je het ervaren?

 Positieve feedback op inspanning

 Sluit op tijd af – opruimen en inpakken

Leerdoelen terugblik

 Leerdoelen Clarke, Timperley en Hattie belangrijke elementen:

o Deel ze met lln

o Maak doelen passend

o Zoek passende activiteiten

o Eindig de les met een verwijzing naar het doel en de voortgang

o Laat lln zicht- en hoorbaar maken hoe ze geleerd hebben

In de praktijk

• de aandacht verslapt bij het herhalen van de doelen - evt tussentijds afsluiten, voorkom saaie herhaling aan het eind
• lln weten niet hoe ze geleerd hebben - leer strategieen aan, benoem ze en help lln
• lln gaan bij de deur staan en zijn druk - zorg dat je planning klopt, benoem hoe je wil dat lln zich gedragen aan het eind, zorg dat je hierop toeziet.

Wat doet een goede afsluiter

• bedenk vooraf een aantal vragen of leuke werkvorm hoe je de les wil afsluiten
• zorg dat de lessen in een groter geheel passen en benoem dit - rode draad
• denk na over het huiswerk en het doel ervan - flipping the classroom?
• stop op tijd
• vat samen of laat samenvatten (inhoud en proces)
• blik vooruit
• benoem het gedrag dat je wil zien aan het einde vd les (opruimen, praten, stoelen)
• neem afscheid vd lln en geef ze waar mogelijk/nodig feedback

Afsluiter