6.1 Over zeeen en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Regenten en Vorsten 

6.1 Over zeeen en oceanen 

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat de graanhandel het begin vormde van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven.

3. Je kunt beschrijven hoe Engeland en Frankrijk reageerden op de economische voorspoed van de Republiek.

Leerdoel in vraagvorm:

Samengevat antwoord op leerdoelvraag:

wie 

wat 

waar

wanneer

waarom

hoe

Verzamelde informatie:

Aan de slag met samenvatten van grote stukken tekst.

Handige methode om iets samen te vatten: De Cornellmethode

Leerdoel in vraagvorm:

Samengevat antwoord op leerdoelvraag:

wie 

wat 

waar

wanneer

waarom

hoe

Verzamelde informatie:

Theorie

In de vijftiende eeuw verslechterde in de kustgewesten de situatie in de landbouw: het water stond te hoog om graan te verbouwen. Ze konden nu alleen koeien houden die gingen grazen. 

Nederlandse boeren stapten over op rundveehouderij en verkochten luxe voedingsmiddelen als boter, kaas en slachtvee.

Theorie

Maar er moest toch ergens graan vandaan komen. Iemand enig idee waar dit vandaan kwam?  

Graan werd gehaald uit het Oostzeegebied. Deze meest winstgevende handel werd de Moedernegotie genoemd. Dus: Moedernegotie is de winstgevende graanhandel uit Oostzeegebied. 

Theorie

*Een groot deel van deze handel ging via Amsterdam. Dit kwam omdat Antwerpen werd veroverd door de Spanjaarden 1585. Handelaren en bankiers gingen/vluchten hierop naar Amsterdam. 

Amsterdam kon zo uitgroeien tot het centrum van het handelskapitalisme en van de wereld. Handelaren brachten goederen - zoals graan, wijn en wol - naar Amsterdam om het tegen een hogere prijs te verkopen. 

Dit alles werd opgeslagen op de Amsterdamse zolders en in de pakhuizen. Amsterdam werd de stapelmarkt van Europa. 

Handelskapitalisme: Eerst investeren met als doel om winst te maken. 

Stapelmarkt: Stad of haven waar goederen worden opgeslagen in afwachting van tekorten en hogere prijzen elders. 

Hoe vormt de graanhandel het begin van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.?

Samengevat antwoord op leerdoelvraag, laat de begrippen in een logisch verband terugkomen.:

wie 

wat 

waar

wanneer

waarom

hoe

Handelaren en kooplieden uit de Republiek 

Zij kopen op grote school graan in buiten de Republiek, slaan het op en verkopen het weer door. Begrip: Handelskapitalisme

Graan uit het Oostzeegebied en nemen het mee naar Nederland en verkopen het weer aan andere landen. Begrip Stapelmarkt

Eind zestiende , begin zeventiende eeuw

.

Dit doen zij omdat de grond in de Republiek niet geschikt is voor graanteelt, maar wel voor het maken van andere producten.

Zij varen met schepen met andere handelsproducten naar het noorden en nemen graan mee terug. Begrip Moedernegotie

Hoe vormt de graanhandel het begin van een uitgebreid handelssysteem met een stapelmarkt voor een steeds groter handelsnetwerk.?

Samengevat antwoord op leerdoelvraag, laat de begrippen in een logisch verband terugkomen: 

De moedernegotie is de naam van de graanhandel tussen de Republiek en het Oostzeegebied. Handelaren uit de Republiek kochten op grote schaal graan in en namen dat mee naar de Republiek. Ze sloegen het op in pakhuizen (Stapelmarkt) en verkochten het weer door aan andere landen (handelskapitalisme). Hierdoor ontstond er een steeds groter handelsnetwerk over zee. De graanhandel is het begin van dit steeds groter wordende netwerk. het is als het ware de moeder van alle handel die hierna volgt, vandaar de naam moedernegotie.

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Hoe pak je deze vraag aan zodat je niets vergeet!!!

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Hoe pak je deze vraag aan zodat je niets vergeet!!!

Denk: O.U.D.

- arceer in de vraag het handelingswoord (bijv, 'verklaar' 'leg uit' 'illustreer') en onderstreep de begrippen.

- herhaal de vraag en eindig met Omdat....

- geef Uitleg, waarbij je de begrippen uit de vraag gebruikt en uitlegt en verwijst naar de aanwezige tekst/afbeelding of bron.

- Je sluit af met een conclusie die je begint met: Daarom, Dus, Daardoor

Denk: O.U.D.

- arceer in de vraag het handelingswoord (bijv, 'verklaar' 'leg uit' 'illustreer') en onderstreep de begrippen.

- herhaal de vraag en eindig met Omdat....

- geef Uitleg, waarbij je de begrippen uit de vraag gebruikt en uitlegt en verwijst naar de aanwezige tekst/afbeelding of bron.

- Je sluit af met een conclusie die je begint met: Daarom, Dus, Daardoor

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Hoe pak je deze vraag aan zodat je niets vergeet!!!

Denk: O.U.D.

- arceer in de vraag het handelingswoord (bijv, 'verklaar' 'leg uit' 'illustreer') en onderstreep de begrippen.

- herhaal de vraag en eindig met Omdat....

- geef Uitleg, waarbij je de begrippen uit de vraag gebruikt en uitlegt en verwijst naar de aanwezige tekst/afbeelding of bron.

- Je sluit af met een conclusie die je begint met: Daarom, Dus, Daardoor

Voorbeeld:

Leg het verband uit tussen de Verlichting en het uitbreken van de Franse Revolutie.

O = Er is een verband tussen de Verlichting en het uitbreken van de Franse Revolutie, omdat

U = De Verlichting een periode was waarin er nieuwe ideeën ontstonden over politieke macht, waardoor Fransen kritisch werden over het oude regime van Lodewijk XIV.

D = Daardoor hebben de Fransen zich verenigd en hebben met de leus: Vrijheid, gelijkheid en broederschap, de Lodewijk XVI afgezet. Dit gebeurde tijdens de Franse Revolutie.

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Hoe pak je deze vraag aan zodat je niets vergeet!!!

Denk: O.U.D.

- herhaal de vraag en eindig met Omdat....

- geef Uitleg, waarbij je de begrippen uit de vraag gebruikt en uitlegt en verwijst naar de aanwezige tekst/afbeelding of bron.

- Je sluit af met een conclusie die je begint met: Daarom, Dus, Daardoor

En nu jij, dus terug naar de vraag: 

Opdracht

Gebruik: Vertrek uit Middelburg, en bron 4, 6 en 11 (H6 boek)

Een bewering: ‘De zeventiende eeuw was een Gouden Eeuw voor de Republiek.’

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;
  
• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

antwoord

O: In Holland en Zeeland was er sprake van economische bloei, omdat, 

U: Economische bloei houdt in dat.....    In bron 6 en in de tekst lees ik...., 

D: Daarom concludeer ik....

Nuanceer de bewering, door:

• met de tekst en bron 6 aan te tonen dat er in Holland en Zeeland sprake was van economische bloei;

antwoord

O: Verder landinwaarts was de situaties in de gewesten veel minder gunstig omdat, 

U: In bron 11 lees ik....

D: Daarom concludeer ik....

Nuanceer de bewering, door:

• met bron 11 aan te tonen dat de situatie in de gewesten verder landinwaarts veel minder gunstig was.

Leerdoel in vraagvorm:

Samengevat antwoord op leerdoelvraag:

wie 

wat 

waar

waarom

waardoor

hoe

Verzamelde informatie:

Aan de slag met de volgende leerdoelen:

- Wat waren de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC ?

- Hoe reageerden Frankrijk en Engeland op de economische voorspoed van de Republiek?

Theorie

Nu jij verder met het volgende leerdoel:

Theorie

Veel ondernemers investeerden hun winsten uit de moedernegotie in handelscompagnieën: onderneming van handelaren die investeringen, risico's en winsten met elkaar delen. 

Deze compagnieën wilden ook reizen organiseren naar Azië. Hier had alleen Portugal echter een rechtstreekse zeeverbinding naar toe. Maar Portugal was inmiddels snel ingehaald door de Nederlandse schepen en innovatieve handelaren.

Theorie

De twee meest beroemde handelcompagnieen waren de .. ?

VOC: Verenigd Oostindische Compagnie, opgericht in 1602. 

WIC: West-Indische Compagnie, opgericht in 1621. 

Theorie

De VOC kreeg van de Staten-Generaal, die over de buitenlandse politiek gingen, het handelsmonopolie op Azië. 

De WIC kreeg dit voor de handel met Afrika en Amerika, de beruchte driehoekshandel waar slavenhandel te vinden was. De WIC mocht ook aan kaapvaart doen.

Handelsmonopolie: 

Afspraak om als enige te mogen handelen in bepaald product, land of gebied. 

Er ontstond een wereldeconomie: systeem waarbij goederen uit verschillende werelddelen met elkaar worden verhandeld. 

Aan de slag

  Kijk op Youtube 'VOC en WIC - De Gouden Eeuw'.

Link op de volgende dia.

Opdracht

Je oefent Standplaatsgebondenheid.

Gebruik VOC en WIC, en bron 9.

In 1651 vaardigden de Engelsen de Act of Navigation uit. Met deze wet werd het handelaren en schippers uit de Republiek heel moeilijk gemaakt met Engeland te handelen. De Republiek protesteerde bij Engeland tegen de Act of Navigation en verwees daarbij naar Mare Liberum (bron 9).

Leg uit dat de Act of Navigation in strijd was met de opvattingen van Hugo de Groot die uit bron 9 blijken.

Opdracht

Je oefent Standplaatsgebondenheid.

Gebruik VOC en WIC, en bron 9.

In 1651 vaardigden de Engelsen de Act of Navigation uit. Met deze wet werd het handelaren en schippers uit de Republiek heel moeilijk gemaakt met Engeland te handelen. De Republiek protesteerde bij Engeland tegen de Act of Navigation en verwees daarbij naar Mare Liberum (bron 9).

Leg uit dat de Act of Navigation in strijd was met de opvattingen van Hugo de Groot die uit bron 9 blijken.

Denk: O.U.D.

- arceer in de vraag het handelingswoord (bijv, 'verklaar' 'leg uit' 'illustreer') en onderstreep de begrippen.

- herhaal de vraag en eindig met Omdat....

- geef Uitleg, waarbij je de begrippen uit de vraag gebruikt en uitlegt en verwijst naar de aanwezige tekst/afbeelding of bron.

- Je sluit af met een conclusie die je begint met: Daarom, Dus, Daardoor

Opdracht

Je oefent Standplaatsgebondenheid.

Gebruik VOC en WIC, en bron 9.

In 1651 vaardigden de Engelsen de Act of Navigation uit. Met deze wet werd het handelaren en schippers uit de Republiek heel moeilijk gemaakt met Engeland te handelen. De Republiek protesteerde bij Engeland tegen de Act of Navigation en verwees daarbij naar Mare Liberum (bron 9).

Leg uit dat de Act of Navigation in strijd was met de opvattingen van Hugo de Groot die uit bron 9 blijken.

antwoord

O: De Act of Navigation was in Strijd met de opvattingen van Hugo de Groot omdat, 

U: De Act of Navigation houdt in dat ........ en in bron 9 lees ik....

D: Daarom concludeer ik....

Leg uit dat de Act of Navigation in strijd was met de opvattingen van Hugo de Groot die uit bron 9 blijken.