1. ontstaan van landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Huiswerkcontrole

1. Tijd van jagers en boeren

tot 3000 v.Chr

Feniks, Geschiedenis Werkplaats Memo

Krijn, een reconstructie van de oudste Nederlander

nos.nl

1. • Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie begon
  
• je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa
  
• je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren
  

Klimaatverandering

• ± 20.000 v.Chr - delen van Afrika zijn nat en warm, voedsel in overvloed, rondtrekken niet nodig

• ± 11.000 v. Chr -  De aarde wordt warmer

• Delen van Afrika en Midden-Oosten worden droger en kouder, minder voedsel, 

Nederland: moerassen en bossen

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (11.000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

landbouw ontstond op meerdere plekken verspreid over de wereld

Leg uit waarom de landbouw niet in de gebieden A en B in de kaart ontstond.
(Klik op de afbeelding om deze groter te maken)

Neolithische revolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Revolutie?

Revolutie is een snelle omwenteling.

11.000 v. Chr. >> landbouw
7500 v. Chr. >> vee houden (zoals geiten en schapen)
Millennia erna >> verspreiding over rest van de wereld.

Agrarische revolutie omdat dit het leven van de mens sterk zal veranderen.

Grote en belangrijke verandering

99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

https:

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

reconstructie boerderij Trechterbeker cultuur

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Bedenk een reden waarom de hunebedden pas ná de landbouwrevolutie werden gemaakt.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie begon
  
• je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa
  
• je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren
  
• je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van de eerste boeren

Verwerking

Verwerk de antwoorden op de leerdoelen tot een samenvatting

maak opdr. 2, 3, 4 en 8 van §1.2

boek blz 17-18