9 Koppelwerkwoorden HSX

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica

Het koppelwerkwoord

Lesdoelen

 Je weet wat de functie is van een koppelwerkwoord.

Je weet wat de koppelwerkwoorden zijn.

Je kunt een koppelwerkwoord herkennen in een zin.

Je kunt zelf zinnen maken met een koppelwerkwoord erin.

Je kunt hulpwerkwoorden, zelfstandige werkwoorden en koppelwerkwoorden onderscheiden.

Soorten werkwoorden

Naast het

Zelfstandig werkwoord (zww)

En het hulpwerkwoord (hww)

Heb je ook een Koppelwerkwoord (kww)

Een koppelwerkwoord komt voor in het naamwoordelijk gezegde, hierover leer je later meer.

Er zijn negen koppelwerkwoorden:

Zijn

Worden

Blijven

Blijken

Lijken

Schijnen

Heten

Dunken

Voorkomen

Een koppelwerkwoord (kww) geeft géén handeling aan. Het koppelt het onderwerp van een zin aan het deel waarin een bijvoeglijk of een zelfstandig naamwoord staat. Het onderwerp doet niet iets, maar IS iets.

Shayla is een gezellige vriendin.

Shayla is het onderwerp. 

IS geeft geen handeling aan. 

IS koppelt Shayla aan 'een gezellige vriendin'.

 

De leraar wordt ongeduldig van je gezeur:

'De leraar' is het onderwerp.

'Wordt' geeft geen handeling aan.

'Wordt' koppelt ongeduldig aan 'de leraar'. 

Tips:  1/2

Als het KWW het onderwerp koppelt aan een deel met een zelfstandig naamwoord dan kan je het koppelwerkwoord vaak vervangen voor een = teken. (Shayla = een gezellige vriendin).

Tips 2/2

Als het KWW het onderwerp koppelt aan een deel met een bijvoeglijk naamwoord dan kun je het bijvoeglijk naamwoord voor het zelfstandig naamwoord in het onderwerp plaatsen. 

Het woord noemt een eigenschap of kenmerk van het zelfstandig naamwoord. 

Dan kan je het koppelwerkwoord weglaten.

   

(Bijvoorbeeld: De leraar is/ wordt ongeduldig ->De ongeduldige leraar).

EVEN OEFENEN

Wat is het KWW?

 Welke delen van de zin worden gekoppeld?

1/2

Gelukkig wordt het weer in het weekend zomers.

2/2

wordt

Het koppelt zomers aan het weer

1/2

Een uitstapje naar Lille lijkt me erg leuk.

2/2

Lijkt

Het koppelt erg leuk aan een uitstapje naar Lille

1/2

Die man tegenover mij in de bus kwam mij heel bekend voor.

2/2

Kwam voor (voorkomen)

Het koppelt 'heel bekend' aan 'Die man tegenover mij in de bus'.

1/2

Ons reisje naar het Archeon blijft na al die jaren nog steeds interessant.

2/2

Blijft

Het koppelt interessant aan 'Ons reisje naar het Archeon'.

1/2

De kerstmusical was een groot succes.

2/2

Was

Het koppelt de kerstmusical aan een groot succes

1/2

Nederlands blijft voor mij een makkelijk vak.

2/2

Blijft

Het koppelt een makkelijk vak aan Nederlands.

Einde oefening

Nu nog een klein beetje extra uitleg.

Een HWW én een KWW

In een zin kunnen ook een HWW én een KWW voorkomen. Het KWW is dan een voltooid deelwoord óf een infinitief.

Junior is twee weken ziek geweest:

gezegde = is geweest

is = HWW

geweest = KWW

Zal hij nu voorlopig niet meer ziek zijn?

gezegde = zal zijn

zal = hww

zijn = kww

De werkwoorden zijn/ worden en blijven kunnen als kww én als hww worden gebruikt.

De werkwoorden zijn en blijven kunnen ook als zww worden gebruikt. Ze hebben dan de betekenis van 'zich ergens bevinden'. 

Junior is ziek	is = kww
Junior is ziek geweest	is = hww
Junior is weer op school	is = zww
De winkel blijft twee weken dicht	blijft = kww
De winkel blijft twee weken gesloten	blijft = hww
De winkel blijft in de hoofdstraat	blijft = zww
De serie wordt steeds spannender	wordt = kww
De serie wordt niet meer uitgezonden	wordt = hww

Een kww en een zww kunnen nooit tegelijk in een zin voorkomen!

Resumerend

 De lesdoelen waren:

Je weet wat de functie is van een koppelwerkwoord.

Je weet wat de koppelwerkwoorden zijn.

Je kunt een koppelwerkwoord herkennen in een zin.

Je kunt zelf zinnen maken met een koppelwerkwoord erin.

Je kunt hulpwerkwoorden, zelfstandige werkwoorden en koppelwerkwoorden onderscheiden.

Doelen bereikt?

EINDE