koppelwerkwoord, zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica

De werkwoorden

Lesdoel

Je leert wat een koppelwerkwoord is.

Je leert hoe je in een zin een koppelwerkwoord kunt herkennen.

Soorten werkwoorden

Zelfstandig werkwoord (zww)

Hulpwerkwoord (hww

Koppelwerkwoord (kww)

Een koppelwerkwoord komt voor in een zin met het naamwoordelijk gezegde, hierover leer je later meer.

Altijd een (1) hoofdwerkwoord

Koppelwerkwoord of zelfstandig werkwoord

(de andere werkwoorden helpen om een goede zin te maken: hulpwerkwoorden.

Hoofdwerkwoord: meestal achteraan/ meestal voltooid deelwoord.

gezegde + onderwerp

je moet iets weten over het onderwerp

Bij een koppelwerkwoord + onderwerp weet je nog te weinig

Tessa wordt secretaresse

wordt = gezegde  (koppelwerkwoord)

Tessa = onderwerp

Tessa wordt.... ?? (je weet te weinig, er moet dus iets bij)

Luke heeft gevoetbald

heeft gevoetbald = gezegde    (hulpwerkwoord + zelfstandig werkwoord)

Luke = onderwerp

Luke heeft gevoetbald (je weet nu iets meer over Luke)

Zelfstandig werkwoord

- hoofdwerkwoord

- vaak het laatste werkwoord/ voltooid deelwoord

- je hebt er een beeld bij: dromen, eten, drinken, praten, lachen, gamen enz.

- Geeft aan wat iemand doet

Niels heeft op zijn motor gereden

heeft gereden = gezegde (hww + zww)

Niels = onderwerp

Je weet wat het onderwerp heeft gedaan

Er zijn negen koppelwerkwoorden:

Leer ze uit je hoofd!!!

Zijn

Worden

Blijven

Blijken

Lijken

Schijnen

Heten

Dunken

Voorkomen

Wat is een koppelwerkwoord?

Een koppelwerkwoord (kww) geeft géén handeling aan.

Het onderwerp doet niet iets, maar IS iets.

Vaak: laatste werkwoord/ vaak het voltooid deelwoord

Shayla is een gezellige vriendin.

Shayla is het onderwerp. 

IS geeft aan wat Shayla is.

  

IS koppelt Shayla aan 'een gezellige vriendin'.

IS is dus een kww

De leraar wordt ongeduldig van zijn gezeur:

'De leraar' is het onderwerp.

'Wordt' geeft geen handeling aan/ je weet te weinig over "de leraar".

'Wordt' koppelt ongeduldig aan 'de leraar'. 

Tip!

Bij een koppelwerk woord: geen lijdend voorwerp in de zin

(je stelt wel dezelfde vraag: wie/ wat + gezegde + onderwerp)

Daphne wordt kapster

Wordt = kww

Daphne = onderwerp

"wie/wat wordt Daphne"? = naamwoordelijk deel: dus wat er gekoppeld wordt.

Zelfstandig werkwoord

Je hebt een beeld bij het werkwoord: lopen, praten, zingen, voetballen.

Je ziet voor je wat het onderwerp DOET/HEEFT GEDAAN.

(Bij een koppelwerkwoord weet je dat niet, daarom moet er een naamwoord bij.)

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

Gelukkig wordt het weer in het weekend zomers.

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

Een uitstapje naar Lille lijkt me erg leuk.

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

Die man tegenover mij in de bus kwam mij heel bekend voor.

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

Ons reisje naar het Archeon blijft na al die jaren nog steeds interessant.

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

De kerstmusical was een groot succes.

Stappenplan

1. bepaal wat de werkwoorden in de zin zijn

2. doen of zijn? Hoofdwerkwoord: kww/ zww

3. let op  als er meer ww in de zin staan is de pv altijd hww

Wat is het KWW. Welk deel van de zin wordt gekoppeld?

Nederlands blijft voor mij een makkelijk vak.

Een HWW én een KWW

In een zin kunnen ook een HWW én een KWW voorkomen. 

Het KWW is dan een voltooid deelwoord óf een infinitief.

De pv is in een zin met meer werkwoorden is altijd hww. 

Junior is twee weken ziek geweest:

gezegde = is geweest

is = hww

geweest = kww

Zal hij nu voorlopig niet meer ziek zijn?

gezegde = zal zijn

zal = hww

zijn = kww

De werkwoorden zijn/ worden en blijven kunnen als kww én als hww worden gebruikt. 

De werkwoorden zijn en blijven kunnen ook als zww worden gebruikt. Ze hebben dan de betekenis van 'zich ergens bevinden'. 

Je moet dus goed opletten wat de functie van een werkwoord in een zin is. 

Junior is ziek	is = kww
Junior is ziek geweest	is = hww
Junior is weer op school	is = zww
De winkel blijft twee weken dicht	blijft = kww
De winkel blijft twee weken gesloten	blijft = hww
De winkel blijft in de hoofdstraat	blijft = zww
De serie wordt steeds spannender	wordt = kww
De serie wordt niet meer uitgezonden	wordt = hww

Een kww en een zww kunnen nooit tegelijk in een zin voorkomen!