Diabetes Mellitus (open avond)

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Diabetes Mellitus

Waarschuwing: Dia's bevatten afbeeldingen van wonden

Enkele opmerkingen vooraf...

- Diabetes Mellitus (suikerziekte) is een complex en veelomvattend ziektebeeld. De les is te kort om alle relevante onderdelen te bespreken. Ook nuancering (bijv. uitzonderingen) ontbreekt soms. 

- De voorkennis van jullie zal verschillen. Ik heb geprobeerd de inhoud voor iedereen begrijpelijk te maken. Begrijp je iets niet, vraag gerust. 

- Je leert het meest als de inhoud je interesseert. Vraag je je iets af, gooi het in de groep.

Wat ik graag zou willen weten of willen leren over diabetes mellitus is....

          Diabetes Mellitus (DM) =     

                                                 Suikerziekte

           

            Het hormoon insuline speelt                  een belangrijke rol bij DM

            Er zijn verschillende 

            vormen van DM

           

DM kan leiden tot o.a. ...

- ...blindheid

- ...amputaties van delen van 

  voet of been 

- ...hart- en herseninfarcten.

Hoeveel mensen in Nederland hebben DM?

1. 30.000 (dertig duizend)
2. 110.000 (honderdtien duizend)
3. 700.000 (zevenhonderd duizend)
4. 1.200.000 (één miljoen tweehonderd duizend)

www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/diabetes-in-het-algemeen/diabetes-in-cijfers

Waar of niet waar?

Diabetes type 1 ontstaat meestal bij mensen jonger dan 25 jaar.

1. Waar
2. Niet waar

Leeftijd diabetes

Type 1: Kan op iedere leeftijd ontstaan; meer dan de helft < 18 jaar (piek rond 12 jr) 

Type 2: Ontstaat meestal pas na 40ste jaar, maar kan ook eerder (vooral bij mensen met overgewicht). 

Bron: https://www.vzinfo.nl/diabetes-mellitus/leeftijd-en-geslacht#diabetes_NZR

Waar of niet waar?

Mensen met diabetes wordt aangeraden koolhydraatarm en suikervrij te eten.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is Diabetes Mellitus

- Verstoring in het glucosemetabolisme* door een (relatief) tekort aan insuline.

- Glucose is een zeer belangrijke brandstof voor onze cellen. 

- Glucose komt na de vertering van koolhydraten via de darmen in het bloed.

- Glucose kan alleen uit het bloed naar de cellen met behulp van een hormoon, insuline.

* metabolisme = stofwisseling = aanmaak, afbraak en omzetting van stoffen

Wat is Diabetes Mellitus

- Bij diabetes is er een (relatief) tekort aan insuline, waardoor glucose vanuit het bloed niet opgenomen kan worden in de cellen. 

- DM Type 1: geen insuline-productie

- DM Type 2: minder insuline-productie en/of minder gevoeligheid van de cellen voor insuline.  

Diabetes Mellitus

DM, insuline en glucose

Mensen met DM kunnen glucose dus niet goed vanuit het bloed opnemen in de cellen. Glucose opnemen vanuit de darmen in het bloed gaat wel goed. 

De snelheid waarmee koolhydraten uit de voeding opgenomen worden in het bloed hangt met name af van de grootte van de koolhydraten.

- Grote koolhydraten hebben veel vertering nodig en worden langzaam opgenomen.

- Kleine koolhydraten hebben weinig vertering nodig en worden snel opgenomen.

Tekst

DM, insuline en glucose

• De behandeling van DM is erop gericht om opname van glucose in de cellen weer voldoende mogelijk te maken. Vaak is een onderdeel daarvan het toedienen (inspuiten) van insuline.  

• Insuline inspuiten kan echter ook gevaarlijk zijn. Geef je te veel insuline, dan gaat er te veel glucose uit het bloed. Er blijft dan onvoldoende glucose beschikbaar voor de vitale organen (m.n. de hersenen).

DM, insuline en glucose

• Te weinig insuline is dus niet goed, maar te veel ook niet. 

• Een gezond lichaam past continu de hoeveelheid insuline aan. Dit is van buitenaf een stuk lastiger. De opkomst van de insulinepompen brengt hier wel verbetering in. 

• Omdat van buitenaf bijsturen lastig is, wil je zo min mogelijk grote schommelingen in de hoeveelheid glucose die het bloed in komt. 

Invloed van kleine en grote koolhydraten op de bloedglucose. 

Sleep het soort koolhydraat naar de juiste grafiek.

Voedingsmiddelen met
veel grote koolhydraten

Schommelingen in bloedsuiker

Factoren die de bloedsuiker beïnvloeden: 

• Voeding; hoeveelheid koolhydraten, soort koolhydraten
• Inspanning; verbruik van glucose in het lichaam
• Acute stress, emotie; adrenaline verhoogt de bloedsuiker
• Infectie, chronische stress; cortisol verhoogt de bloedsuiker 
• Actuele bloedsuikerwaarden; bij (te) hoge bloedsuikerwaarde wordt extra insuline gemaakt, waardoor bloedsuiker daalt; bij te lage bloedsuikerwaarde wordt glucagon gemaakt, waardoor de bloedsuiker stijgt. 

Sleep de gele blokken naar het juiste grote (paarse of blauwe) blok. 

Bloedglucose stijgt

Bloedglucose daalt

Insuline

Glucagon

Adrenaline

Cortisol

Glucose wordt in de cellen verbrand

Glucose wordt in de lever en spieren opgeslagen

Koolhydraten worden verteerd en opgenomen in het bloed.

Glucose wordt uit de lever en spieren gehaald. 

Waardoor ontstaat Diabetes Mellitus?

1. Te weinig productie van insuline
2. Te weinig productie van glucose
3. Te veel productie van insuline
4. Te veel productie van glucose

Wanneer iemand niet behandeld wordt voor DM, zal zijn bloedsuiker....

1. ....(vrijwel) altijd te laag zijn.
2. ...(vrijwel) altijd te hoog zijn.
3. ...sterk schommelen tussen te laag en te hoog

Vormen van DM

Twee belangrijke vormen van DM zijn: type I en type II

Verouderde/ onjuiste benamingen voor DM I: ‘jeugdsuiker’ of ‘insuline-afhankelijke DM’.

Verouderde/ onjuiste benamingen voor DM II: ‘ouderdomssuiker’ of ‘insuline-onafhankelijke DM’.

 

Welke van de twee vormen komt het vaakst voor?

                                            DM I

Ontstaat meestal op oudere leeftijd, vaak in combinatie met overgewicht.

Oorzaak: Verminderde, trage functie van de alvleesklier in combinatie met insulineresistentie (ongevoeligheid van de cellen voor insuline). Er is vaak sprake van een erfelijke aanleg.

DM II komt veel vaker voor dan DM I (>90% van de diabeten)

                                            DM II

Ontstaat meestal op jonge leeftijd.

Oorzaak: Een auto-immuunreactie vernietigt de cellen in de alvleesklier die insuline aanmaken. Mogelijk wordt dit proces uitgelokt door een infectie.

DM I komt veel minder vaak voor dan DM II (<10% van de diabeten)

Klachten die kunnen
wijzen op DM

De meest voorkomende klachten zijn:

Veel plassen;

Droge mond;

Veel drinken;

Wazig zien;

Vermagering;

Moeheid;

Soms huiduitslag, jeuk en slecht genezende wondjes.

Diagnostiek

Aantonen diabetes: anamnese en lichamelijk onderzoek

Bij DM I snel ontstaan van duidelijke klachten, bij DM II veel geleidelijker en minder duidelijk. 

De meest voorkomende klachten zijn: Veel plassen; Droge mond; Veel drinken; Wazig zien; Vermagering; Moeheid; Soms huiduitslag, jeuk en slecht genezende wondjes. 

Lichamelijk onderzoek is vooral gericht op mogelijke complicaties en/ of uitsluiten van andere oorzaken klachten. 

Diagnostiek

Aantonen van DM; aanvullend onderzoek

- Glucose bepaling in bloed (en urine)

- Bloedglucose nuchter: 6,1 – 7,0 mmol/l is een twijfelgeval

- Bloedglucose nuchter: > 7,0 mmol/l is bewijzend

- Bloedglucose niet nuchter: >8,6 mmol/l is reden voor nuchtere meting en/ of glucose tolerantie test.

Glucose tolerantie test: 2 uur na het drinken van een glucose oplossing moet het bloedglucose lager zijn dan 7,8 mmol/l

Diagnostiek

Monitoren van DM

Actuele bloedglucose

- Glucose bepaling in capillair bloed (vingerprik)

Glucosewaarden afgelopen periode

-  HbA1c (= geglyceerd hemoglobine). Geeft een indruk van de gemiddelde bloedglucosespiegel van de afgelopen 6 – 8 weken. 

HbA1c: Normaal: < 53 mmol/mol

Waar of niet waar?

DM type I wordt altijd behandeld met insuline

Behandeling

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?

DM type II wordt altijd behandeld met insuline

Behandeling

1. Waar
2. Niet waar

Behandeling DM II

• Stap 1                                                                                                                                                                                              - Afvallen bij overgewicht                                                                                                                                                 - Aanpassing voeding (m.n. beperkt gebruik kleine koolhydraten, veel vezels, beperkt                      verzadigd vet)                                                                                                                                                                     - Leefregels (oa voldoende bewegen, niet roken)
• Stap 2:                                                                                                                                                                                Tabletten (bijv. metformine): verminderen de glucoseaanmaak door de lever, vergroten van de insulinegevoeligheid, vertragen de opname van glucose via de darmen en/ of bevorderen de insulineproductie.
• Stap 3:                                                                                                                                                                                       Insuline spuiten. (Vrijwel altijd in combinatie met tabletten)

Wat is op de korte termijn gevaarlijker, een hypoglycemie (= te lage bloedsuiker) of een hyperglycemie (= te hoge bloedsuiker)?

1. Hypoglykemie
2. Hyperglykemie

Hypo's en Hypers

Normaal ligt de bloedsuikerwaarde tussen de 4 en 8 mmol/liter.

Een te lage bloedsuiker is acuut gevaarlijk, omdat m.n. de hersenen glucose nodig hebben om te kunnen werken.

Een te hoge bloedsuikerwaarde is op langere termijn gevaarlijk, omdat glucose bloedvaten en zenuwen aantast. 

Oorzaken hypoglycemie
bij iemand met DM

Te veel insuline spuiten of stapeling van bepaalde orale antidiabetica.

Te weinig eten; mn te weinig koolhydraten

Verhoogd glucoseverbruik (sporten, stress)

Invloed van andere stoffen, bijv. alcohol

Wat doe je als iemand met DM
een hypoglycemie heeft?

Welke structuren raken met name aangetast bij veelvuldige en/of langdurige hyperglykemieën

1. Lever en Milt
2. Spieren en Botten
3. Maag en Darmen
4. Bloedvaten en Zenuwen

Complicaties/ aandoeningen
door DM
(m.n. door hyperglycemie)

Complicaties DM

Door perioden van hyperglycemie ontstaat bij diabeten op den duur:

Vaatschade

            - Arterieel (slagaders)

            - Capillair (haarvaatjes)

Zenuwschade

             - Autonoom zenuwstelsel

             - Perifere zenuwen

Meer informatie: https://www.diep.info/complicaties

Complicaties DM

Symptomen hypoglycemie

Te veel insuline spuiten of stapeling van bepaalde orale antidiabetica.

Te weinig eten; mn te weinig koolhydraten

Verhoogd glucoseverbruik (sporten, stress)

Invloed van andere stoffen, bijv. alcohol

Waar of niet waar?

Een hyperglycemie geeft meestal minder duidelijke klachten dan een hypoglycemie.

1. Waar
2. Niet waar

Oorzaken hyperglycemie

Het eten van (te veel) snelle koolhydraten

Te weinig medicatie gebruiken

Koorts

Stress/ Spanning

Minder bewegen

Wat is een diabetische voet?

VRAGEN of OPMERKINGEN ???