4.1 De steden komen weer tot bloei

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

leg uit op welke manier ontwikkelingen in de landbouw de handel hebben gestimuleerd zo rond 1000

de handel leeft op dankzij landbouw:

• Drieslag stelsel (voorjaar - herfst - braak)
• Ontginning braakliggende gronden (droogleggen moerassen, boskap)
• Verbetering van de ploegen
• Inzet paarden ipv ossen 
• Gevolgen: door meer toename voedsel bevolkingsgroei en 
• toename handel:  overschotten op lokale markten en jaarmarkten

jaarmarkten

• lange afstandshandel:
• vanuit Italië produkten uit M.O.
• naar Frankrijk, Vlaanderen, Engeland en Scandinavië.
• Lendit voortgekomen uit religieus festival (pelgrimage)

Jaarmarkt in de Champagne

gevolgen toename handel

1. groei centra en nieuwe steden
2. actieve opstelling landheren oa toezicht en handelsrechtspraak
3. ontwikkeling geldeconomie > geldwisselaars en banken
4. samenwerkingsverbanden zoals de Hanze (12e - 17e eeuw)

Hanzesteden

Hanzestad Deventer

herleving van de stad

• steden wilden stadsrechten > onderhandelingen over privileges vb: 
• eigen verdediging, tolrecht, muntrecht, eigen rechtspraak, jaarmarkt
• in de steden ontstond tweedeling: burgers met en zonder burgerrechten
• ook: grote sociale verschillen
• ambachtslieden/handelaren verenigden zich in gilden:
• kwaliteitsbewaking, concurrentie tegengaan, sociaal vangnet

enkele andere aspecten van de late ME:

1. Verdwijnen feodale stelsel door toename zelfstandigheid steden
2. soms crises door Zwarte Dood
3. (toch) langzame stijging levenspeil