Willem Barentsz werf

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7

Willem Barentsz

en de reis naar Nova Zembla

We ontdekten de

hele wereld. Met

betrekkelijk kleine

zeilbootjes voeren

we overal naar toe.

Er was nog geen

Tom Tom. Om te

weten waar ze

waren keken ze naar

de sterren, de zon

en de maan.

Ze hadden wel al

een kompas.

De reis naar Azië is

heel lang, helemaal

om Afrika heen.

Zou er een kortere

route zijn?

Wie was Willem Barentsz?

Willem Barentsz werd op Terschelling (Formerum) geboren in ongeveer 1550 en hij stierf op

20 juni 1597 op Nova Zembla. Hij was een Nederlandse zeevaarder en ontdekkingsreiziger,

die drie reizen maakte om via de Noordelijke route de weg naar China en Oost-Azië te vinden.

Hij ontdekte Bereneiland en Spitsbergen en Nova Zembla

Het leven van Willem Barentsz

Willem Barentszwas zeeman, koopman en wetenschapper. Hij maakte kaarten van de Middellandse Zee en heeft daarover les gehad van de

bekende wetenschapper Petrus Plancius in Amsterdam. Willem Barentsz kon goed plaats

bepalen op zee en was een prima stuurman.

Waar denk jij dat deze schepen naar op zoek waren?

Wat was daar zo bijzonder aan? 

Vlees werd vaak gepekeld voor de houdbaarheid, maar was daardoor eentonig van smaak. Daar konden specerijen het verschil maken. En dan werden aan veel specerijen ook nog geneeskrachtige effecten toegeschreven.

Nootmuskaat zou bijvoorbeeld helpen tegen diarree, huiduitslag en slechte adem, was lange tijd het idee. Kaneel werkte dan weer tegen nierstuwing en verkoudheid en peper was goed voor de hersenen. Genoeg reden om daarvoor eeuwenlang in de buidel te tasten.

Een aantal specerijen

die de schepen toen meenamen kennen en gebruiken we nu nog steeds.

Nootmuscaat

Kaneel

Peper

Kruidnagel

Weet jij hoe deze specerijen heten? Sleep de juiste naam naar het plaatje dat er bij hoort.

kaneel

kruidnagel

peper

nootmuscaat

Wie maakten deze reis?

2 schepen de Rijp en de Witte Swan

Kapitein Rijp en Kapitein van Heemskerck

Stuurman en expeditieleider Willem Barentsz

Bemanningslid en dagboekschrijver Gerrit de Veer

Op 10 mei 1596 vertrokken 2 schepen naar het Noorden. Het ene schip werd door kapitein

Rijp bemand, het tweede schip door kapitein Heemskerk met als stuurman en expeditieleider Willem Barentsz. Dit schip telde 17 bemanningsleden. Zij voeren vanuit Amsterdam

naar het noorden, tussen Vlieland en Terschelling naar de Shetland Eilanden en verder.

Jacob van Heemskerck.

Jacob was een zoon van een zeilmaker. Hij was afkomstig uit Delft, maar werd al vroeg wees. Daardoor kwam hij in Amsterdam in een opvang. Hij leerde daar zeevaartkunde en ging werken voor een koopman. Heemskerck was zeevaarder en voer met Willem Barentsz op zijn 2e en 3e ontdekkingsreis.

Willem Bartensz.

Willem Barentsz is een Nederlandse zeevaarder uit de 16e eeuw. Hij was cartograaf (een kaartmaker en lezer). Maar ook een ontdekkingsreizer en poolonderzoeker. Hij verkende het gebied van de Noordelijke IJszee. Hij ontdekte Bereneiland, Spitsbergen en Nova Zembla. Bij zijn laatste ontdekkingsreis, een noordelijke route naar Azië, overleed hij op zijn tocht. 

Gerrit de Veer.

Een zeevaarder die meeging op twee expedities van Heemskerck en Barentsz. Het bijzondere aan deze man is dat hij opschreef wat hij allemaal beleefde tijdens zijn reizen. Ook beschreef hij het verhaal van zijn laatste expeditie, Nova Zembla. Zijn verslagen werden uitgegeven: de Waerachtighe beschryvinghe van drie seylagien, ter werelt noyt soo vreemt ghehoort. Een boek van zijn verslagen en het logboek van Willem Bartensz.

Route.

Vanuit Amsterdam vertrokken de twee schepen op zoek naar een alternatieve route om in Indië te komen. De Rijp en Heemskerck voeren samen richting Spitsbergen. Na een ruzie gingen ze met beide schepen nog noordelijker, maar dat mislukte. Terug in Spitsbergen kiest De Rijp ervoor om terug te varen. Heemskerck vaart verder in Noordoostelijke richting, langs Noorwegen en nog verder. Daar komt hij met zijn schip vast te zitten in het ijs. 

Kapitein Rijp keerde, nadat hij toch verder noordwaarts geprobeerd had te varen terug. Hij zag de route door het ijs niet zitten. 

Willem Barentsz ging oostwaarts naar Nova Zembla. Hij wilde langs de kust van Nova Zembla

verder varen. Het was veel kouder dan zij verwacht hadden en er was heel veel ijs. Steeds zat het schip vast in het ijs en toen het schip rond de noordpunt van Nova Zembla voer, kwamen ze

helemaal vast te zitten. Het was eind augustus en wat er ook geprobeerd werd, het schip bleef vastzitten.

Overleven op Nova Zembla

Overleven op Nova Zembla

• Leven in het behouden huis gebouwd van aangespoeld hout en resten van het schip
• Koud
• Poolnacht, donker van november tot eind januari
• Slecht en weinig eten.
• Dreiging van ijsberen
• Ziekte door vitaminetekort en het eten van ijsberenvlees
  

wat zouden ze hebben gegeten tijdens het overwinteren op Nova Zembla?

    Het was zelfs in mei nog onmogelijk om het schip los te krijgen uit het ijs.

 

       Er werd besloten om niet langer te wachten en met sloepen terug te keren.

    Dat was afzien. Er lag veel ijs en de mannen moesten de slopen over het ijs slepen

Er werd besloten niet te wachten om verder te gaan, maar met de sloepen terug te keren.

De terugreis

Na 9 maanden op Nova Zembla werd er aan de terugreis begonnen. Op veertien juni vertrokken ze. De eerste dagen waren een ramp, er waren heel veel ijsschotsen. 

Binnen een week stierf Willen Barentsz en nog een bemanningslid (20 juni 1597).

 

Ze voeren langs de kust naar het zuiden, zeilend en roeiend. Slecht weer, mist en uitputting

maakte de terugkeer een wanhopige reis. Eén boot werd lekgeslagen waarbij een deel van

het eten overboord sloeg. In het zuiden van Nova Zembla kwamen ze eindelijk weer mensen

tegen, zodat ze aan eten konden komen. 

Twee brede zeestraten moesten ze toen nog oversteken en verder langs de kust. Gelukkig waren hier meer mensen, waarvan ze eten kregen

of konden kopen. Het lepelblad dat ze onderweg tegenkwamen, gaf weer kracht. Dit plantje

bevat heel veel vitamine C.

Toen kwamen ze handelsschepen tegen, op het schiereiland Kola. Op een Nederlands schip

voer kapitein Rijp, die ze gelijk versterkend voedsel gaf. Het was toen twee september.

Er was met de sloepen 2200 kilometer gevaren. Bijna drie maanden deed de bemanning over

de terugreis. 

Op één november 1597 kwam de bemanning in Amsterdam aan. Anderhalf jaar nadat ze waren vertrokken. Dat twaalf bemanningsleden het hadden overleefd was een wonder.

 

Op één november 1597 kwam de bemanning in

Amsterdam aan. Anderhalf jaar nadat ze waren

vertrokken. Dat twaalf bemanningsleden het

hadden overleefd was een wonder.

Willem Barentsz had de Noordpool en

Nova Zembla in kaart gebracht.

Het bemanningslid Gerrit de Veer had een

dagboek bijgehouden.

Dit dagboek werd in 1598 uitgegeven.

Het zorgde ervoor dat deze derde reis en alle

belevenissen bekend werden.

Dankzij Barentsz en zijn mannen zijn de Bereneilandenen Spitsbergen ontdekt. 

Spitsbergen is nog heel lang

een Nederlands walvisstation geweest.

Door een Noorse pelsjager is het Behouden Huys

gevonden, Heel veel spullen lagen daar nog.

Een schoen en een slof (brrr KOUD), een linnenhemd (ook wel wambuis genoemd), eetgerij, de kookpot. Maar ook een woordenboek, een kaartpasser.

 

De resten van het behouden huys zijn later teruggevonden door onderzoekers

in de schoorsteen van het huis vonden zij een brief van Willem Barentsz waarin hij beschreef wat er was gebeurd en zijn excuses aanbood.

Op de werf in Harlingen is het schip van Willem Barentsz nagebouwd en nu te bezichtigen voor iedereen!

De scheepsbouwers daar laten je met veel plezier zien hoe dat is gedaan en vertellen de verhalen behorend bij de reis van Willem Barentsz en zijn mannen.  Wat een belevenissen!

Zou je het leuk vinden om dit schip eens echt te bekijken?

😒🙁😐🙂😃