Willem Barentsz-werf

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7

Willem Barentsz

en de reis naar Nova Zembla

We ontdekten de

hele wereld. Met vrij kleine

 zeilbootjes voeren

 we overal naar toe.

 Er was nog geen

 Tom Tom. Om te

 weten waar ze

 waren, keken ze naar

 de sterren, de zon

 en de maan.

 Ze hadden wel al

 een kompas.

 De reis naar Azië is

 heel lang, helemaal

 om Afrika heen.

 Zou er een kortere

 route zijn?

Wie was Willem Barentsz?

Willem Barentsz werd rond 1550 op Terschelling (Formerum) geboren. Hij was een Nederlandse zeevaarder en ontdekkingsreiziger,

die drie reizen maakte om via de noordelijke route de weg naar Oost-Azië te vinden. Hij ontdekte Bereneiland, Spitsbergen en Nova Zembla. Hij stierf op 20 juni 1597 op Nova Zembla. 

Zijn leven

Barentsz was zeeman, koopman en wetenschapper. Hij maakte kaarten van de Middellandse Zee en had daarover les gekregen van de

bekende wetenschapper Petrus Plancius in Amsterdam. Barentsz kon goed plaatsbepalen op zee en was een prima stuurman.

Waar denk jij dat deze schepen naar op zoek waren?

Wat was daar zo bijzonder aan? 

Vlees werd vaak gepekeld voor de houdbaarheid, maar had daardoor weinig smaak. Specerijen maakten het lekker. Er werd toen ook nog gedacht dat specerijen konden helpen bij ziekten. Nootmuskaat zou bijvoorbeeld helpen tegen diarree, huiduitslag en slechte adem. Kaneel werkte dan weer tegen nierstuwing en verkoudheid en peper was goed voor de hersenen, zo dachten ze. Genoeg reden om daarvoor veel geld te willen betalen.

Sommige specerijen gebruiken we nu nog steeds.

Weet jij hoe deze specerijen heten? Sleep de juiste naam naar het plaatje dat er bij hoort.

kaneel

kruidnagel

peper

nootmuscaat

Wie maakten deze reis?

Twee schepen: waaronder de Witte Swaen 

Kapitein Rijp en Kapitein van Heemskerck

Stuurman en expeditieleider Willem Barentsz

Bemanningslid en dagboekschrijver Gerrit de Veer

Op 10 mei 1596 vertrokken 2 schepen naar het Noorden. Het ene schip werd door kapitein

Rijp bemand, het tweede door kapitein Heemskerck met als stuurman en expeditieleider Willem Barentsz. Dit schip had 17 bemanningsleden. Zij voeren vanuit Amsterdam naar het noorden, tussen Vlieland en Terschelling naar de Shetland-eilanden en verder.

Jacob van Heemskerck

Jacob was een zoon van een zeilmaker. Hij kwam uit Delft en werd al vroeg wees, waarna hij in Amsterdam in een opvang terechtkwam. Hij leerde daar zeevaartkunde en ging werken voor een koopman. Heemskerck was zeevaarder en voer met Barentsz op zijn 2e en 3e ontdekkingsreis.

Gerrit de Veer

Een zeevaarder die meeging op twee expedities van Heemskerck en Barentsz. Het bijzondere aan deze man is dat hij opschreef wat hij allemaal beleefde tijdens zijn reizen. Ook beschreef hij het verhaal van zijn laatste expeditie, Nova Zembla. Zijn verslagen werden uitgegeven: de Waerachtighe beschryvinghe van drie seylagien, ter werelt noyt soo vreemt ghehoort. Een boek van zijn verslagen en het logboek van Willem Bartensz.

Route

Vanuit Amsterdam vertrokken de twee schepen, op zoek naar een alternatieve route om in Indië te komen. Rijp en Heemskerck voeren samen richting Spitsbergen. Na een ruzie gingen ze nog noordelijker, maar dat mislukte. Terug in Spitsbergen kiest Rijp ervoor om terug te varen. Heemskerck vaart verder in noordoostelijke richting, langs Noorwegen en nog verder

Kapitein Rijp keerde terug. Hij zag de route door het ijs niet zitten.  Willem Barentsz wilde langs de kust van Nova Zembla verder varen. Het was veel kouder dan verwacht en er was heel veel ijs.

Toen het schip rond de noordpunt van Nova Zembla voer, kwam het helemaal vast te zitten in het ijs. Het was eind augustus en wat er ook geprobeerd werd, het schip zat muurvast.

Overleven op Nova Zembla

Overleven op Nova Zembla

• Leven in het behouden huis, gebouwd van aangespoeld hout en resten van het schip
• Koud
• Poolnacht, donker van november tot eind januari
• Slecht en weinig eten.
• Dreiging van ijsberen
• Ziekte door vitaminetekort en het eten van ijsberenvlees
  

wat zouden ze hebben gegeten tijdens het overwinteren op Nova Zembla?

Zelfs in mei bleef het onmogelijk om het schip los te krijgen uit het ijs.

Er werd besloten om niet langer te wachten en met sloepen terug te keren.

Dat was afzien. Er lag veel ijs en de mannen moesten de sloepen over het ijs slepen

Er werd besloten niet te wachten om verder te gaan, maar met de sloepen terug te keren.

De terugreis

Na 9 maanden op Nova Zembla begon de terugreis. Op veertien juni vertrokken ze. De eerste dagen waren een ramp, er waren heel veel ijsschotsen. Binnen een week stierven expeditieleider Willem Barentsz en nog een bemanningslid (20 juni 1597).

 

De mannen voeren langs de kust naar het zuiden, zeilend en roeiend. Slecht weer, mist en uitputting

maakten de terugkeer een wanhopige reis. Een deel van de voedselvoorraad sloeg overboord. In het zuiden van Nova Zembla kwam de groep eindelijk weer mensen tegen, zodat ze aan eten konden komen. 

Twee brede zeestraten moesten ze toen nog oversteken en verder langs de kust. Gelukkig waren hier meer mensen, waarvan ze eten kregen of konden kopen. Het lepelblad dat ze onderweg tegenkwamen, gaf weer kracht. In dit plantje zit heel veel vitamine C.

 

Op het schiereiland Kola kwamen de mannen handelsschepen tegen. Op een ervan 

voer kapitein Rijp, die ze gelijk voedsel gaf om aan te sterken Het was toen 2 september.

Met de sloepen was 2200 kilometer gevaren. Bijna drie maanden deed de bemanning over

de terugreis. 

 

Op één november 1597, anderhalf jaar na vertrek, kwam de bemanning weer in Amsterdam aan. Dat twaalf bemanningsleden het hadden overleefd was een wonder.

 

Willem Barentsz had de Noordpool en

Nova Zembla in kaart gebracht.

Bemanningslid Gerrit de Veer had een

dagboek bijgehouden.

Dit dagboek werd in 1598 uitgegeven.

Het zorgde ervoor dat deze derde reis en alle

belevenissen bekend werden.

Dankzij Barentsz en zijn mannen zijn de Bereneilandenen Spitsbergen ontdekt. 

Spitsbergen is nog heel lang

een Nederlands walvisstation geweest.

Door een Noorse pelsjager is het Behouden Huys

gevonden, Heel veel spullen lagen daar nog.

Een schoen en een slof (brrr KOUD), een linnenhemd (ook wel wambuis genoemd) een kookpot. Maar ook een woordenboek en een kaartpasser.

 

Ook onderzoekers bekeken de resten van het Behouden Huys. In de schoorsteen van het huis vonden zij een brief van Barentsz, waarin hij beschreef wat er was gebeurd en waarin hij zijn excuses aanbood.

Op de werf in Harlingen is de Witte Swaen - het schip van Barentsz  - nagebouwd. De scheepsbouwers daar laten je met veel plezier zien hoe dat is gedaan en vertellen de verhalen bij de reis van Barentsz en zijn mannen.  Wat een belevenissen!

Zou je het leuk vinden om dit schip eens echt te bekijken?

😒🙁😐🙂😃