VWO 3 - Samenleving H2

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Samenleving

Hoofdstuk 2

Leerdoelen

• We gaan leren wat de overheid is en wat deze doet
• we gaan leren wat de collectieve sector en particuliere sector is
• we gaan leren wat overdrachtsinkomens zijn en hoe ze gefinancierd worden
• we gaan leren hoe je inkomstenbelasting uitrekent

Overheidsorganen

De belangrijkste overheidsorganen zijn:

Het Rijk

De provincie

De gemeenten

De Waterschappen

De centrale overheid

Het Rijk wordt ook wel 'de centrale overheid genoemd'

De ministers besturen het Rijk. Zij maken plannen en wetten die door de 2e kamer goedgekeurd moeten worden. De mensen in de 2e kamer worden gekozen door het volk tijdens de verkiezingen.

De 2e kamer

De 2e kamer controleert de ministers. 

De provincie 

Verantwoordelijk voor de grond van een deel van het land

• Mogen steden uitbreiden?
• Mag extra ruimte komen voor bedrijfsterreinen? 
• Zijn er goede wegen of moeten die bijgebouwd worden?

De gemeente

De gemeente staat het dichtste bij jou.

Veel zaken in jouw woonplaats worden geregeld door de gemeente.

Moeten er bomen geplant worden? Komt er een nieuwe speeltuin? Krijg ik een vergunning voor het plaatsen van een dakkapel?

Bij de gemeente regel je ook je identiteitsbewijs of paspoort.

 

De waterschappen

Het beheren van water en het bewaren

van de kwaliteit van ons water. 

Collectieve goederen

Voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken en die worden geleverd en betaald door de overheid noemen we collectieve goederen

Ze kunnen niet aan individuele personen geleverd worden (denk aan straatverlichting; je kan geen prijs per persoon vragen per keer dat iemand gebruik maakt van het licht van de lantaarnpaal. 

Collectieve goederen zijn niet uitsluitbaar en niet rivaliserend. Dat betekent dat niemand van het gebruik kan worden uitgesloten en dat het gebruik door de ene persoon niet ten koste gaat van het gebruik door de andere persoon.

 

Noem een collectief goed (anders dan straatverlichting)

Collectieve goederen

De overheid zorgt voor collectieve goederen, omdat/want

1. voor sommige ervan kun je niet iedereen apart laten betalen (bijvoorbeeld dijken en straatlantaarns).
2. de overheid de kwaliteit ervan zelf wil regelen.
   
3. de overheid wil dat ze betaalbaar blijven voor iedereen.
   

Quasi-collectieve goederen

Dit zijn goederen die individueel leverbaar, maar die we toch als een soort collectief goed door de overheid laten leveren.

Onderwijs kun je per persoon leveren. Wanneer je niet betaalt, is het mogelijk om je uit te sluiten van lessen. Maar we kiezen ervoor om het collectief, betaald met belastinggeld, te leveren.

Een dijk is een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een speeltuin in de wijk is een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een kaartje voor een voetbalwedstrijd een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een abonnement op de sportschool is een collectief goed .

1. Juist
2. Onjuist

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit bedrijven en burgers.

Bedrijven in de particuliere sector streven naar winst.

Daarbij leveren ze vooral individuele goederen.

De particulier sector wordt ook wel het bedrijfsleven genoemd

Particuliere sector

Deze sector heeft te maken met marktwerking: de aanbieders van producten concurreren met elkaar.

Ze moeten daarom:

• goede kwaliteit leveren
• hun prijzen laag houden. Dat kan alleen als ze hun bedrijfskosten laag houden

Inkomensoverdrachten

In Nederland kan niet iedereen financieel volledig voor zichzelf zorgen.

Hiervoor zijn bepaalde inkomensoverdrachten

Hiervoor hoef je geen tegenprestatie te leveren, zoals bij je salaris. Een inkomensoverdracht kan een vervang van arbeidsinkomen zijn maar ook een tegemoetkoming in hoge kosten.

overdrachtsinkomen

Voorbeelden van overdrachtsinkomen:

- kinderbijslag

- huurtoeslag

- zorgtoeslag

- alimentatie

- bijstand

- WW

Bepaalde inkomensoverdrachten zijn er speciaal voor oudere mensen (ouder dan 67 jaar). 

Hier gaan we dieper op in op de volgende dia's.

Omslagstelsel

* Nu premie afdragen voor de ouderen van nu.

*AOW

Kapitaaldekkingsstelsel

*Nu premie afdragen voor jezelf.

*Pensioenfonds

Vergrijzing