Havo 3 - Samenleving H2 adj SvE

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Doelen

We leren in deze les over

 - de overheid

- collectieve goederen

- ambtenaren 

Waar houdt de overheid zich mee bezig?

4 soorten overheden

Schrijf op :

- Gemeenten ( paspoort, uitkering, verhuizing)

- Waterschappen ( dijken, waterzuivering, natuurbeheer)

- Provincies ( wegen bijv.)

- Landelijke overheid ( wegen, politie, defensie, belastingdienst) 

De centrale overheid

Het Rijk wordt ook wel 'de centrale overheid genoemd'

De ministers besturen het Rijk. Zij maken plannen en wetten die door de 2e kamer goedgekeurd moeten worden. De 2e kamer controleert zo de ministers. 

De 2e kamer

De provincie 

Verantwoordelijk voor de grond van een deel van het land

• Mogen steden uitbreiden?
• Mag extra ruimte komen voor bedrijfsterreinen? 
• Zijn er goede wegen of moeten die bijgebouwd worden?

De waterschappen

Het beheren van water en het bewaren

van de kwaliteit van ons water. 

Collectieve goederen

Voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken en die worden geleverd en betaald door de overheid.

De gemeente

De gemeente staat het dichtste bij jou

Veel zaken in jouw woonplaats worden geregeld door de gemeente.

Moeten er bomen geplant worden?

Identiteitsbewijs of paspoort regelen

 

Noem een collectief goed.

Collectieve goederen

• De overheid zorgt voor collectieve goederen, omdat/want:
  
• voor sommige ervan kun je niet iedereen apart laten betalen (bijvoorbeeld dijken).
  
• de overheid de kwaliteit ervan zelf wil regelen.
  
• de overheid wil dat ze betaalbaar blijven voor iedereen.
  

Quasi-collectieve goederen

Dit zijn goederen die individueel leverbaar, maar die we toch als een soort collectief goed door de overheid laten leveren.

Onderwijs kun je per persoon leveren. Wanneer je niet betaalt, is het mogelijk om je uit te sluiten van lessen. Maar we kiezen ervoor om het collectief, betaald met belastinggeld, te leveren.

Een dijk is een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een speeltuin in de wijk is een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een kaartje voor een voetbalwedstrijd een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit bedrijven en burgers.

Bedrijven in de particuliere sector streven naar winst.

Daarbij leveren ze vooral individuele goederen

Particuliere sector

Deze sector heeft te maken met marktwerking: de aanbieders van producten concurreren met elkaar.

Ze moeten daarom:

• goede kwaliteit leveren.
  
• hun prijzen laag houden. Dat kan alleen als ze hun bedrijfskosten laag houden.
  

Maken tot en met 2.9!

De lantarenpalen op straat zijn een collectief goed.

1. Juist
2. Onjuist

Een abonnement op de sportschool is een collectief goed .

1. Juist
2. Onjuist

Welkom

3 Havo

Samenleving Hoofdstuk 2

De overheid om ons heen

Doelen

We leren in deze les over

 - Belastingen

- AOW en Pensioenen

Belastingstelsels 

• Proportioneel belastingstelsel
• Progressief belastingstelsel
• Degressief belastingstelsel 

Draagkrachtbeginsel:

progressief belastingstelsel

proportioneel belastingstelsel:

alle inkomens betalen naar verhouding evenveel belasting

progressief belastingstelsel:

hoge inkomens betalen naar verhouding meer belasting dan lage inkomens

degressief belastingstelsel:

hoge inkomens betalen naar verhouding minder belasting dan lage inkomens

Voorbeeld progressief belastingstelsel

Een versimpeld belastingstelsel:

Opdracht

Hoeveel belasting betaalt

 iemand die 30000 verdient 

en 

iemand die 60000 euro verdient.

Maak opdracht 2.17 tot en met 2.20

Progressief belastingstelsel (2.17)

Progressief belastingstelsel:

Hogere inkomens betalen een hoger belastingpercentage dan de lagere inkomens.

	Inkomsten	Inkomsten belasting	Tax rate
Majid	€ 50.000	€ 12.500	25%
Roos	€ 30.000	€ 6.000	20%

Degressief belastingstelsel (2.19)

Degressief belastingstelsel:

Een belastingstelsel waarbij het gemiddelde belastingpercentage daalt als het inkomen toeneemt.

	Inkomen	Inkomsten belasting	Tax rate
Annika	€ 85.000	€ 19.125	22,5%
Simone	€ 35.000	€ 8.400	24%

PARTICULIERE EN COLLECTIEVE SECTOR

Collectieve sector

Collectieve sector

Ambtenaren en semi ambtenaren

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit bedrijven en burgers.

Bedrijven in de particuliere sector streven naar winst.

Daarbij leveren ze vooral individuele goederen

Elkaar een beetje tegemoet komen

In Nederland kan niet iedereen volledig voor zichzelf zorgen

Hiervoor zijn bepaalde inkomens overdrachten. Overdrachtsinkomens zijn uitkeringen waar geen tegenprestatie tegen over staat, zoals bij je salaris

overdrachtsinkomen

Voorbeelden van overdrachtsinkomen:

- kinderbijslag

- huurtoeslag

- zorgtoeslag

- alimentatie

- bijstand

Omslagstelsel

* Nu premie afdragen voor de ouderen van nu.

*AOW

Kapitaaldekkingsstelsel

*Nu premie afdragen voor jezelf.

*Pensioenfonds

Omslagstelsel 

• bijvoorbeeld AOW. Afhankelijk van aantal jaar inwoner NL
  

verder............

pensioen via het kapitaal dekkingsstelsel

Vergrijzing

Maken tot en met 2.16!