H1 paragraaf 1.6 Het landschap in Laag-Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoe noemen we deze ook al weer?

Heuvel die ontstaat door de werking van ijstongen op het land. 

(denk aan de bulldozer)

Hoe noemen we heuvels die door de ijstongen zijn achtergelaten in Nederland?

1. Stuwwallen
2. Terpen
3. Duinen
4. Zuid-Limburg

Smeltwaterdalen

Een dal in de stuwwal ontstaan door erosie van smeltwater afkomstig van de ijstong

De smeltwaterdalen tussen de stuwwallen zijn ontstaan door

1. verwering
2. erosie
3. sedimentatie

De smeltwaterdalen in de buurt van de stuwwallen zijn ontstaan...

1. voor de ijstijd
2. tijdens de ijstijd
3. na de ijstijd

1.6 Het landschap in Laag-Nederland

Leerdoelen

- Je weet welke maatregelen de mens in Laag-Nederland heeft genomen om zich tegen het water te beschermen

- Je begrijpt hoe laag-Nederland is opgevuld met veen en klei

- Je kunt met behulp van een foto of een topografische kaart aanwijzen of een landschap ik Hoog- of Laag-Nederland ligt

Waddenzeeën en moerassen

• Sinds de laatste ijstijd 10.000 jaar geleden -> zeespiegel heel langzaam gestegen -> nieuwe grondsoorten zijn hierdoor ontstaan
• Stranden en duinen ontstaan door de zee -> achter de duinen waddenzee.
• Waddenzee staat vaak stil -> deeltjes klei dwarrelen naar beneden -> ontstaan dikke lagen zeeklei
• Als de openingen zich sluiten -> ontstaan moerassen -> doden planten resten hopen zich onder water op -> ontstaan veen

Waddenzeeën en moerassen

Hoe ontstaat veen?

-> Video

Kijkvraag:

Wat is veen?

Bedijking

• Sinds 1100 na Chr. begonnen de bewoners van de Nederlandse kustgebieden met het aanleggen van dijken -> huizen, akkers en weilanden werden beschermd
• terpen overbodig 
• Geen vorming meer van nieuwe zeeklei
• Alleen aan buitendijkse kand ging sedimentatie door
• De wadden werden nog wel opgehoogd -> als men nieuw land nodig had kon dat gebied worden ingedijkt

Polders

• Bedijking regenwater kan niet meer uit zichzelf naar zee stromen -> mensen graven sloten en bouwen molens
• Molens ''tillen'' het water over de dijk 
• Zo'n gebied met dijken er omheen, waar de waterstand wordt geregeld, noem je een polder
• Eerst met molens -> nu met gemalen

Polders

Dijken omringd

Waterstand geregeld

Gemalen

Pomp om polders mee droog te pompen

Droogmakerij

Turf = Brandstof
Gevolg > meren

Droogmakerij

Gemaal

Ringvaart

Leerdoelen

• Je weet welke maatregelen de mens in Laag-Nederland heeft genomen om zich tegen het water te beschermen.
• Je begrijpt hoe Laag-Nederland is opgevuld met veen en klei.
• Je kunt met behulp van een foto of topografische kaart aanwijzen of een landschap in Hoog- of in Laag-Nederland ligt.