3AG uitleg foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Wat is samentrekking?

In een samengestelde zin (zin met meer persoonsvormen) kun je vaak in het tweede deel dezelfde woorden weglaten.

De schoolstewards letten goed op rommelmakers en (-) kunnen zelfs een bonnetje schrijven bij overtreding.
 

Drie voorwaarden

Dat weglaten mag alleen als aan drie voorwaarden is voldaan.
De woorden moeten:

1.  dezelfde grammaticale functie hebben (o, lv, hww enz.)
2. hetzelfde getal hebben (enkelvoud-meervoud)

3. dezelfde betekenis hebben

Voorbeelden

1.  Marleen had drie massages gehad en (-) (-)nog steeds pijn in
    haar rug.
Marleen mag je weglaten (in beide delen O) , had niet:  in deel 1 is de functie van had: hww  in deel 2: zww

Marleen had drie massages gehad en had nog steeds pijn in haar rug.

2. Thrillers interesseren me niet en lees ik dus niet. (ow-lv)

 Thrillers = o (in deel 1) en lv in deel 2, dus niet weglaten-> 

Thrillers interesseren me niet dus die lees ik niet

 

Voorbeelden

3. In onze straat wordt een verkeersdrempel aangelegd (-) (-) en
    huizen gebouwd.

In onze straat mag weggelaten worden
enkelvoud - meervoud werkwoord


 

Voorbeelden

4. Hij gaf haar een cadeau, maar zij niet meer om hem.

geven om iemand betekent iets anders dan iets aan iemand geven

Hoe ga je te werk

1. Noteer de woorden die in het tweede deel zijn weggelaten.

2. Bepaal welke functie, welke betekenis en welk getal het 

    weggelaten zinsdeel heeft in het eerste deel van de zin.

3. Bepaal welke functie, welke betekenis en welk getal het 

     weggelaten zinsdeel heeft in het tweede deel van de zin.

4. Stel vast of de samentrekking correct of fout is.

5. Wanneer een weggelaten zinsdeel niet aan alle drie 

     voorwaarden voldoet, plaats je dat zinsdeel alsnog in het 

    tweede deel van de zin.

Voorbeeld

Drie lopers werden door de hitte onwel (..) en daarom naar het ziekenhuis gebracht.

stap 1:  Drie lopers, werden

stap 2:  Drie lopers -> ow -> meervoud 

                werden -> pv in ng /werden [onwel] = kww = meervoud

               

stap 3:  Drie lopers -> ow -> meervoud -> zelfde betekenis

                 werden -> pv in wg (hww  werden gebracht) ->                                    meervoud -> zelfde betekenis

stap 4:  Drie lopers = correct

                 werden = onjuist

stap 5: Verbeteren van de zin:

Drie lopers werden door de hitte onwel en werden daarom naar het ziekenhuis gebracht.