2.4 DNA: het besturingssysteem van de cel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Herhaling 2.2 en 2.3

Wat hoort bij welke functie? 

Sleep de organellen naar de juiste functie.

Transportsysteem

Levert energie

Maakt RNA

Maakt eiwitten

Celkern

Ribosomen

Glad ER

Mitochondriën

Ruw ER

Golgi-systeem

Autotrofe organismen...

1. maken organische stoffen van anorganische stoffen
2. maken anorganische stoffen van organische stoffen
3. maken organische stoffen van anorganische stoffen en ook andersom
4. maken organische stoffen van andere organische stoffen

Wat is de functie van de ribosomen bij de translatie?

1. Het vertalen van RNA naar eiwit
2. Het vertalen van RNA naar DNA
3. Het vertalen van DNA naar RNA
4. Het vertalen van eiwitten naar DNA

Wat is het verschil tussen een prokaryoot en een eukaryoot?
Een prokaryoot heeft

1. geen DNA maar wel celorganellen
2. geen celkern maar wel celorganellen
3. geen DNA en geen celorganellen
4. geen celkern en geen celorganellen

2.4 DNA: het besturingssysteem van de cel

DNA

Kern

Cel

Chromosoom

Gen

Je hebt 2 meter DNA

in elke cel

DNA is een molecuul

DNA
DeoxyriboNucleic Acid

DNA bestaat uit basenparen.

A & T en C & G

Nucleotide: kleinste bouwsteen van DNA

Bestaat uit 1 fosfaatgroep, 1 suiker (desoxyribose) 

 en 1 stikstofbase

DNA-

molecuul

Waaruit bestaat een nucleotide?

1. Uit DNA
2. Uit een stikstofbase en een desoxyribosemolecuul
3. Uit een stikstofbase, een desoxyribosemolecuul en een aminozuur
4. Uit een stikstofbase, een desoxyribosemolecuul en een fosfaatgroep

Onthouden

DNA heeft de 'letters' AGTC

RNA heeft de 'letters' AGUC

A op DNA -> U op RNA

T op DNA -> A op RNA

etc

En: 

In deze tabel kan je zien welk groepje van 3 letters op het RNA overeenkomt met welk aminozuur (in het eiwit).

Dus als er staat: AUG in het RNA, dan wordt het aminouur Met ingebouwd

Bij het MAKEN van RNA worden de twee strengen van het DNA uit elkaar gehaald. Hierop worden de ... van het RNA bevestigd.
Wat moet er op de stippellijn staan?

1. nucleotiden
2. basen
3. puzzelstukjes
4. aminozuren

Welk stuk RNA moet er bij de transcriptie van dit DNA gemaakt worden?

Kies de goede. 

C

C

A

T

G

C

C

A

U

G

G

G

T

A

C

G

G

U

A

C

Endoplasmatisch Reticulum

Netwerk van membranen dat dient voor transport van stoffen binnen een cel

De geproduceerde eiwitten worden via het Endoplasmatisch Reticulum 

(en via het Glad ER) naar het Golgi-systeem vervoerd

0

Hoeveel basen van het RNA vormen samen de code voor één aminozuur in een eiwit?

1. 1
2. 3
3. 9
4. 1000

En: 

In deze tabel kan je zien welk groepje van 3 letters op het RNA overeenkomt met welk aminozuur (in het eiwit).

Dus als er staat: AUG in het RNA, dan wordt het aminouur Met ingebouwd

Heeft een huidcel hetzelfde DNA als een spiercel?

1. ja
2. nee

Specialisatie van cellen houdt in, dat cellen...

1. hun DNA veranderen
2. een speciale functie krijgen
3. gaan delen

Waar komen de nieuwe nucleotiden vandaan om nieuw DNA van te maken?

1. die zitten standaard in het celplasma (heeft de cel gemaakt)
2. die zitten standaard in het kernplasma (heeft de cel gemaakt)
3. die worden snel bijgemaakt vlak voor de deling
4. die neemt de cel op uit het bloed

Toepassen

Een eiwit

Omdat het DNA veranderd is (er zit een mutatie in). Hierdoor is ook het RNA veranderd, en is ook de volgorde van aminozuren veranderd. Dit levert een eiwit (enzym) op dat niet werkt.

Een foutje in het GAA-gen 

Bij mensen met de ziekte van Pompe zit er een mutatie (foutje) in het GAA-gen: het gen dat cellen vertelt dat zij het enzym zure-alfa-glucosidase (GAA) moeten aanmaken om glycogeen af te breken. Het soort mutatie is niet voor iedereen met de ziekte van Pompe hetzelfde: er zijn op dit moment meer dan 200 verschillende mutaties in het GAA-gen bekend. Sommige van deze mutaties zorgen ervoor dat er helemaal geen GAA meer wordt aangemaakt, maar er zijn ook mutaties waarbij er nog wel wat GAA wordt aangemaakt. Soms, maar niet altijd, is dit een verklaring waarom de symptomen van de ziekte van Pompe pas op latere leeftijd ontstaan en/of de ziekte snel of juist heel langzaam verergert.

BINAS!

en je schrift

In welke BINAS tabel staan de verschillende aminozuren?

In welke BINAS tabel staat een plaatje van DNA / RNA?

In welke BINAS tabel vind je de tabel met de RNA code?

In welke BINAS tabel vind je de celcyclus?

BINAS

de volgende opgaven kan je met de BINAS oplossen

Het startcodon op het RNA (waar het ribosoom begint te lezen) is:

1. AUG
2. TAC
3. AUC
4. AAA

Een stukje RNA (ergens in het midden) is als volgt:
ACU GUC GGU

1. Thr Val Arg
2. Thr Ser Gly
3. Phe Ser Gly
4. Thr Val Gly

Wanneer op de ene streng van DNA:
A T T G G C G A T staat, wat staat er dan op de andere streng?

1. ATTGGCGAT
2. TAACCGCTA
3. UAACCGCUA
4. TUUCCGCTU

Noem twee verschillen tussen DNA en RNA