4.2 - Prokaryoten h4

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Tot welk domein behoort
deze cel?

1. Planten
2. Dieren
3. Prokaryoot
4. Eukaryoot

Organische stoffen

Anorganische stoffen

Glucose

Eiwitten

Nitraat

Water

Vitamine

De definitie voor autotroof is

1. zelfvoedend
2. kan uit organische stoffen organische stoffen maken
3. kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
4. anders voedend

Bamboe is (1) en een panda is (2)

1. (1) autotroof, (2) autotroof
2. (1) autotroof, (2) heterotroof
3. (1) heterotroof, (2) autotroof
4. (1) heterotroof, (2) heterotroof

Koolstofdioxide

1. Organische stof
2. Anorganische stof

BS1: Zet de taxa in de juiste volgorde. Boven in de grootste en onderin de kleinste.

soort (species)

ondersoort (ras)

geslacht (genus)

familie

orde

klasse

stam

rijk

domein

Maak gebruik van BINAS 94A

Het Mesozoïcum was het tijdperk waarin de dinosauriers de aarde domineerden.

1. juist
2. onjuist

Maak gebruik van BINAS 94A

In het Cambrium ontstonden de eerste landplanten.

1. juist
2. onjuist

4.2 Prokaryoten

leerdoel:

Je kunt kenmerken van prokaryoten noemen.

begrippen:

Bacteriën, plasmiden, genetische modificatie, virus, bacteriofagen

Basisstof 4.2

• Hoe heet deze groep?
• De prokaryoten

• we weten dat deze twee domeinen (archae en bacteriën) verschillen door verschillen in het RNA van ribosomen en verschillen tussen celwand en -membraan. Daarnaast blijkt archae over hele verschillende interne stofwisselingsprocessen te beschikken. Chemosynthese bijvoorbeeld. Hierdoor worden archae ook wel extremofielen genoemd.

onderdelen

Waarom hebben bacterien ook ribosomen nodig?

Bacteriecel

soorten bacteriën (79A)

Gemiddeld 10x kleiner dan dierlijke, plantaardige of schimmelcel 

Als gemiddelde bacterie 10x korter is dan een dierlijke cel, hoeveel kleiner is het volume dan?

Nuttige prokaryoten

1.  beschermlaag tegen ziekteverwerkkers
2. 'Darmflora' helpt bij vertering van voedsel
3.  Biotechnologie voor produceren van 
   o.a. yoghurt, zuurkool,  insuline (hormoon)

Leipe bacteriën 

• kunnen in de ruimte overleven! 
  
  Kunnen vrij DNA dat ze tegenkomen opnemen
• Kunnen via een buis DNA met elkaar delen (plasmiden)
• Kunnen genen krijgen via virussen 

https://www.deingenieur.nl/artikel/bacterien-overleven-jarenlang-in-de-ruimte

71M1

(Schadelijke) prokaryoten 

•  Eten ook (resten van) dieren en planten
• Veroorzaken veel ziektes (zie 79A). Denk bijv. aan
  - (keel)ontsteking
  - salmonella           
  - cholera                 
  - tubercolose       
• Delen ontzettend snel, sommige wel elke
  20 min onder goede omstandigheden.
  
  (Voor de snelle rekenaar:
  hoeveel bacteriën kan je dan hebben na 24 uur?

Chemo-autotroof

- Sommige Archaea (en enkele bacterien) zijn chemo-autotroof: in staat om organische stoffen te maken uit anorganische stoffen met behulp van energie uit een chemische reactie.
- Archaea leven vaak onder extreme toestanden. 
(extremofiel; bijvoorbeeld in onze darmen, zonder O2)  

even verwerken ....

maak nu opdracht 13, 14, 16, 18.

Virussen, wat zijn dat en
hoe werken ze?

• Gem. 0,1 µm lang.

• Discussie of virus leeft - zie 77D - argumenten voor/tegen?
• • Virus dat op bacteriën richt heet 'bacteriofaag'

Een virus leeft niet. Behoort dus ook niet tot de pro- of eukaryoten.

Influenza

• H1N1 = SPAANSE GRIEP (20-100 milj. doden in 1918 
• H2N2 = Asiatische griep (3 milj. doden; 1958)
• H3N2 = Honk Kong griep (4 milj. doden; 1968)
• H1N1/09/v = Mexicaanse / Varkensgriep (~0,35 milj. doden 2009
• H7N9 = vogelgriep (2013)
• H3N2, A/H1N1, B, ... = normale 'griep'. (~0,4 milj. doden/jaar)

HIV - Binas77C

https:

4.2 Opdrachten

'Prokaryoten + virussen'

- Lees bs 2 door

- Maak opdrachten 13 t/m 25