§3.1 IJs, water, waterdamp

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

3.1 IJs, Water en Waterdamp

Moleculen en atoomen

Moleculen en atomen

Bekende moleculen:

• H2O
  
• CO2
  
• O2
  
• CH4 
• NH3

Molecuulmodel

Een model is een hulpmiddel

Je ziet een molecuul als een bolletje.

Uitgangspunten molecuulmodel:

1. Elke stof bestaat uit kleine deeltjes: moleculen.
   
2. Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen.
   
3. Moleculen van één stof zijn aan elkaar gelijk.
   
4. Moleculen zijn altijd in beweging en trekken elkaar aan.

Herhaling

Wat is het verschil tussen moleculen en atomen?

https://schooltv.nl/video/clipphanger-wat-is-het-verschil-tussen-moleculen-en-atomen/#q=molecuul

§3.1 - IJs, Water en waterdamp

Deze les:

- Neerslag

- Fasen

- Deeltjesmodel

- Kristallen

Vast, vloeibaar en gasvormig

Water kan, net als veel andere stoffen, voorkomen in drie toestanden:

• als vaste stof: ijs;

• als vloeistof: (vloeibaar) water;

• als gas: waterdamp.

Deze drie toestanden worden ook wel fasen genoemd.

3.1 IJs, water, waterdamp

Er zijn drie toestanden waarin je stoffen tegen kunt komen. Ander woord: FASE

• onder normale omstandigheden  

3.1 IJs, water, waterdamp

Er zijn drie toestanden waarin je stoffen tegen kunt komen. Ander woord: FASE

• onder normale omstandigheden  

Powerpoint

3.1 IJs, water, waterdamp

Soorten neerslag

ijzel

Nevel

Nevel

• In de lucht die je uitademt, zit veel waterdamp. Die kun je niet zien.
  
• Bij koud weer kan de waterdamp in je adem overgaan in kleine waterdruppeltjes.
  
• Je ziet dan een klein nevelwolkje voor je mond verschijnen

3.1 IJs, water, waterdamp

stoom

• waterdamp is niet zichtbaar. 
• Als waterdamp afkoelt en in vloeistof (druppels) verandert dan zie je het.

3.1 IJs, water, waterdamp

Dauw

• Als de voorwerpen afkoelen omdat ze hun warmte uitstralen dan condenseert de waterdamp in de lucht tot druppeltjes. 
• Dauw ontstaat het gemakkelijkst op voorwerpen zoals gras, bladeren, relingen, autodaken en bruggen.

3.1 IJs, water, waterdamp

Rijp

• Rijp is een wit laagje bevroren water op voorwerpen en op planten. 
• Rijp ontstaat 's nachts als voorwerpen snel kouder worden. De waterdamp op de voorwerpen bevriest dan. Het worden dan kleine ijskristallen.

3.1 IJs, water, waterdamp

Rijp bestaat uit allemaal kleine ijskristallen

Vaste stof

In een vaste stof hebben alle moleculen een eigen, vaste plaats (figuur 3a). 

Een blok ijs heeft daardoor niet alleen een vast volume, maar ook een vaste vorm.

Vloeistof

In een vloeistof hebben de moleculen geen vaste plaats. Ze bewegen voortdurend in alle richtingen 

langs elkaar heen (figuur 3b). 

De moleculen blijven zo dicht mogelijk bij elkaar. 

Gas

In een gas bewegen de moleculen los van elkaar. Ze verspreiden zich meteen over de ruimte waar het 

gas in zit (figuur 3c). 

Een gas zoals waterdamp heeft daardoor geen vaste vorm en ook geen vast volume.

• Sneeuw bestaat uit ijskristallen. Alle kristallen hebben een zeshoekige structuur.
• Deze kristalstructuur is kenmerkend voor sneeuw. 
• Elke vaste stof heeft een kenmerkende kristalstructuur.

3.1 IJs, water, waterdamp

• Kristallen kunnen heel klein zijn, maar ook centimeters groot. 
• En in sommige gevallen wel meters hoog.

3.1 IJs, water, waterdamp

3.1 Kristalrooster

Omdat de atomen afwisselend gelijk zijn, kunnen ze op een regelmatige manier ‘gestapeld’ worden. 

Zo ontstaat een kristalrooster waarin elk atoom een vaste plaats heeft en zo een molecuul vormt.

Sleep de fase naar de juiste afbeelding van het  deeltjesmodel

Vloeibaar

Gas

Vast

Vast

Vloeibaar

Gas

Zeewater

Waterdamp

Rijp

Mist

Wolk

Stoom

IJsklontje

IJzel

Welke van de volgende vormen van water is vloeibaar?

1. Dauw
2. Sneeuw
3. Stoom
4. Wolk

Welke soort van neerslag is dit?

1. Dauw
2. Rijp
3. IJzel

Welke uitspraak is juist?

1. een atoom is opgebouwd uit een of meer moleculen.
2. een molecuul is bij alle stoffen ongeveer even groot.
3. een molecuul is een bouwsteen van een atoom.
4. een molecuul is opgebouwd uit een of meer atomen.

Uit hoeveel hoeken bestaat een kristalstructuur altijd?

Huiswerk voor de volgende les:

Maken §3.1 opdracht 1 t/m 8 blz 83 t/m 85

PLUS: DE dichtheid van ijs en water

• De meeste stoffen krimpen als ze vast worden. Daardoor wordt het volume kleiner en de dichtheid groter.
• Als water vast wordt, dan wordt het volume groter. 
• De dichtheid wordt kleiner, ijs drijft daardoor op water.

3.1 IJs, water, waterdamp

3.1 IJs, water, waterdamp

VWO

PLUS: Cohesie en adhesie

Het molecuulmodel

• Elke stof bestaat uit moleculen
  
• Elke stof zijn eigen soort moleculen
• Moleculen bewegen altijd
• Hoe hoger de temperatuur hoe snelle moleculen bewegen
• Moleculen trekken elkaar aan 
• Er zit niets tussen de moleculen