NIER

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Thema Uitscheiding

Nieren en urinewegen

Doelstelling: 

Je moet in een context, met behulp van afbeeldingen, de functies en kenmerken van delen van de nieren en urinewegen kunnen noemen.

* Bouw van de nieren 

* Ligging van de nieren

* Werking van de nieren 

    --> vorming van urine

* Bouw van de urinewegen

Nieren

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding)
• Constant houden van de osmotische waarde van het bloed en interne milieu

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Ligging van de nieren

• Hoog in de buikholte.
• Tegen achterste buikwand.


• Weerszijden van wervelkolom 1 nier.
• Holle kant naar elkaar toe.
• Nieren zijn buikorganen.
• Worden beschermd door de borstkas.

Tot welk stelsel behoren de nieren?

1. Transportstelsel
2. Ademhalingsstelsel
3. Uitscheidingsstelsel
4. Zenuwstelsel

Benoem de onderdelen van de nier van buiten naar binnen.

1. Nierkapsel, niermerg, nierschors, nierbekken
2. Nierkapsel, nierschors, nierbekken, niermerg
3. Nierkapsel, nierbekken, nierschors, niermerg
4. Nierkapsel, nierschors, niermerg, nierbekken

De nieren liggen.....

1. Laag in de buikholte
2. In het midden van de buikholte
3. Hoog in de buikholte
4. In de borstholte

Niereenheid (nefron)  -->  Uitleg bioplek

Doorbloeding van de nier

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart --> aorta --> 

nierslagader --> kleinere nierslagadertjes --> Glomerulus --> haarvaten rond de nierbuisjes  --> kleinere nieradertjes -->  nierader --> 

onderste holle --> Hart

Vorming van Urine

Het lichaampje van Malpighi = kapsel van Bowman om een glomerulus

Door bloeddruk wordt deel van het bloedplasma uit glomerulus (opgerold kluwen slagader) in de holte van het kapsel van Bowman  geperst: Ultrafiltratie
Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes (waarom niet, denk je?)

Voorurine bevat wel:

heel veel Water/Glucose/Aminozuren/opgeloste Zouten/Afvalstoffen

Terugresorptie

Volgorde in de niereenheid (nefron): Eerst is er ultrafiltratie in de lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine.

In voorurine zitten bruikbare stoffen --> die worden na de ultrafiltratie weer in het bloed opgenomen = Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in de gekronkelde buisjes (tubulus)/lis van Henle/verzamelbuis (een klein deel).

Welk proces zorgt voor het terug resorberen van stoffen naar het bloed?

Waar komt de energie vandaan om deze actie te kunnen uitvoeren?

Urine

Na de terugresorptie blijft er uiteindelijk maar 1% voorurine over: is nu urine geworden

Urine gaat door --> de verzamelbuizen --> nierbekken --> urine leiders --> urineblaas --> naar buiten

Gemiddeld produceer je per etmaal 1.5 tot 2 liter urine.

Urine wegen

Nierkapsel

Nierschors: niereenheden (nefronen), ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi, daarna terugresorptie

Niermerg: vervolg v.d. terugresorptie in lissen van Henle en verzamelbuizen

Nierbekken: Verzamelen van urine 

Urineleider: 20 tot 30 cm lang 

Urineblaas

 

Urineblaas (vesica urinae)

Is deze afbeelding van de blaas van een man of van een vrouw?

Hoeveel urine?

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Urinewegen

Urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen in de nierkelken - nierbekken.

Hier beginnen de urinewegen.

De volgende organen maken deel uit van de urinewegen:

• Nierkelken
• Nierbekken
• Twee urineleiders
• Urineblaas
• Plasbuis

Een survivaltocht (1)

Op 14 april 1994 verdwaalde de Italiaanse hardloper Mauro Prosperi tijdens een meerdaagse toch door de Sahara. Pas na negen dagen werd hij door de bedoeïenen gevonden. Medisch-biologen waren er verbaasd over dat hij zonder water en voedsel zo lang had kunnen overleven. Ze ondervroegen hem over zijn gedrag. Hij bleek zeer verstandig te zijn omgegaan met zijn water- en energiehuishouding.

Een survivaltocht (2)

Zo was hij alleen 's nachts actief bezig zijn weg te zoeken. Overdag deed hij zo weinig mogelijk. Hij gebruikte zijn eigen, kleine hoeveelheden urine als de voornaamste bron van vocht en was gedurende de hele periode niet in paniek geraakt. 

9. (2p) In welk gedeelte van een nefron (niereenheid) werd ervoor gezorgd dat Prosperi zo veel mogelijk water uit de voorurine terugresorbeerde, zodat hij slechts kleine hoeveelheden urine produceerde?

1. In de Lis van Henle
2. In het kapsel van Bowman
3. In het nierbuisje
4. In de glomerulus

Welke pijl geeft terugresorptie aan?
Welke pijl geeft ultrafiltratie aan?

Verklaar waardoor bij diabetespatiënten zoete urine wordt gevormd