Martialis inleiding, CE 2022 Plinius Martialis

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marcus Valerius Martialis

Fictieve afbeelding

Martialis leefde in welke eeuw?

1. 1e eeuw na Chr
2. 1e eeuw v Chr
3. 3e eeuw na Chr
4. 3e eeuw vChr

40-104 na Chr  †

1e eeuw nChr

Leven onder de keizers

Martialis: 80nChr Colosseum --> Liber spectaculorum

"Ter gelegenheid van de opening van het Colosseum te Rome in 80 na Chr. schreef de later beroemde dichter Martialis een bundeltje gelegenheidsgedichten, het Liber Spectaculorum (Boek van de Spelen). In deze bundel, waarschijnlijk het vroegste bewaarde werk van Martialis, zien we reeds zijn scherpe pen, maar ook een treffende illustratie van de typisch Romeinse mentaliteit. Plezier in wrede executies, grappen over wilde dierengevechten, uitvoerige lof van de keizer, grollen en grappen, puzzeltjes en variaties op een thema: alles is in deze bundel voorhanden."

Leven en Werken

64 verhuist van Noord-Spanje (Bilbilis) naar Rome

80 Liber Spectaculorum

84 2 bundels Xenia en Apophoreta (2 regelig, epigr. ter begeleiding van geschenken)

en nog 12 boeken (steeds epigrammen)

98 terug naar Spanje (Liefhebber biedt landgoedje aan)

M. blijft gefascineerd door de metropool Rome

104 † in Noord-Spanje (Bilbilis)

Hoe oud is M. Valerius Martialis als hij naar Rome gaat om carrière te maken?

1. 33 jaar
2. 24 jaar
3. 46 jaar
4. 16 jaar

64 op naar Rome!

Hier kwam hij in contact met grote schrijvers als Seneca, Lucanus en Quintilianus en raakte zo bekend in de hoogste Romeins-aristocratische families. Wat hem ook de nodige populariteit opleverde was het in het openbaar voorlezen van zijn literair werk. --> =recitationes

Epigrammen

Martialis schreef honderden epigrammen – korte gedichten of moppen met daarin een woordspeling of grappige pointe – en is vooral daarom bekend geworden."

https://historiek.net/martialis-romeinse-schrijver-epigrammen/84205/

totaal ca. 1500 epigrammen

Martialis totale oeuvre beslaat in totaal ongeveer 1500 epigrammen. De meerderheid van de epigrammen werd geschreven in het elegisch distichon, een dactylische hexameter, gevolgd door een dactylische pentameter. Het ritme van deze schrijfstijl was erg geschikt om bijtend ironische gevoelens of sterke emoties uit te drukken.

Impact van Martialis

Martialis heeft grote invloed gehad op latere schrijvers en filosofen. Zo werd hij bewonderd van de Middeleeuwen, via de Renaissance tot de moderne tijd. Bewonderaars van Martialis waren onder meer Isidorus van Sevilla, de voorman van de Nederlandse renaissance Erasmus, maar ook door Christina I van Zweden, John Dryden, Spinoza, Jonathan Swift en Goethe.

Wat is een epigram?

1. kort gedicht
2. lang gedicht
3. proza
4. typisch Romeins

Epigram als genre

Een epigram (puntdicht, sneldicht) is een kort en bondig gedicht met vaak een woordspeling of pointe.

Epigram als genre

Het woord epigram is van Griekse oorsprong (ἐπίγραμμα) en betekent letterlijk 'opschrift'. Het werd oorspronkelijk gebruikt in inscripties op monumenten, wijgeschenken, grafstenen, altaren, enz.

Geleidelijk werd het ook een schriftelijk, literair genre. (Er bestaan zelfs fictieve grafsteen opschriften.)

Voorbeeld literair grafschrift

Hier ligt Gijs van Amerongen.

In de grond geen kwade jongen.

(Cees Buddingh')

Griekse epigrammen

Een beroemde collectie epigrammen uit de Griekse oudheid is de Anthologia Graeca met ruim 4000 epigrammen van meer dan 300 auteurs. 

Constantijn Huygens (17e eeuw)

Pier liep my tegen 't lyf, en wou geen stroo-breed wycken;

Hy sei, 't en lust hem niet voor yder geck te strycken;

Maer, seid ik, dat lust my,

En trad van 't sandpad af en liet den geck voorby.

Martialis

Veel gedichten zijn spottend, satirisch, kritisch op de dwaasheid van Romeinen.

Martialis bespot de keizer in zijn gedichten

1. Waar
2. Niet waar