3.1 Start Lang zal ik leven!

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Energie

• Energie krijg je binnen via je voedsel.
• Het voedsel is afgebroken naar bruikbare bestanddelen.
• Eén van die bestanddelen is glucose.

organische stoffen en anorganische stoffen

• organische stoffen bevatten én C én H én O
• hoe meer C-atomen en hoe groter het molecuul, hoe meer chemische energie in het molecuul zit
• anorganische stoffen zijn stoffen waarvoor dat niet geldt
• zijn vaak kleinere moleculen en bevatten minder energie

autotroof en heterotroof

• autotroof betekent zelfvoedend
• kunnen uit anorganische moleculen organische moleculen maken
• hebben daarvoor chloroplasten nodig
• hebben ook mineralen als N en P nodig
• heterotroof betekent dat een ander nodig is om voeding te krijgen

Stofwisseling

Het totaal van alle chemische processen in de cellen van een organisme

ATP

• ATP is een soort accumolecuul
• Door een P-groep van ATP af te splitsen ontstaat ADP en energie
• Als energie bij een proces vrijkomt, kan dit ADP en P weer binden tot ATP
• Dit proces heet fosforylering

Enzymen

Dit zijn eiwitten
Worden gecodeerd door DNA
Versnellen een proces, worden daarbij niet gebruikt
Evt is een ander molecuul nodig bij de werking, een cofactor
https://www.youtube.com/watch?v=UwLEmK02IPo

Enzymactiviteit beïnvloeding

Stoffen kunnen aan enzymen binden
Wordt hierdoor de enzymactiviteit verhoogd, dan is dat een activator
Wordt hierdoor de enzymactiviteit verlaagd, is dat een remstof.

optimumkromme

De relatie tussen een factor en reactiesnelheid
Optimum: waarde van de factor waarbij reactiesnelheid hoogst is
Maximum: hoogste waarde van de factor waarbij reactie mogelijk is

www.org.uva.nl

Welk enzym heeft de laagste optimumtemperatuur? Ga staan als jouw enzym (X, Y of Z) genoemd wordt

Assimilatie

• opbouwen van moleculen
• organische moleculen uit anorganische moleculen (fotosynthese)
• grotere organische moleculen uit organische moleculen
• hier is ATP voor nodig

www.bioplek.org

voortgezette assimilatie

vanuit gevormde glucose worden andere, grotere organische moleculen gemaakt
gebeurt in alle organismen

opbouw koolhydraten

twee aminozuren koppelen

Eiwitopbouw bij planten

• Planten kunnen uit glucose en NO3- eiwit maken
• Soms ook sulfaat nodig
• nitraat en sulfaat via wortels opgenomen

Eiwitopbouw bij dieren

• Dieren kunnen uit glucose geen eiwitten maken
• Kunnen wel eiwitten in aminozuren opdelen
• Hieruit worden andere aminozuren gemaakt
• Sommige kunnen dan nog niet gemaakt worden
• Die moeten via het voedsel binnen komen: essentiële aminozuren

typen structuur eiwitten

Opbouw vetten

Vetten

• Als er tussen C-atomen een dubbele binding zit, wordt het een onverzadigd vet genoemd
• Zijn er meerdere dubbele bindingen: meervoudig onverzadigde vetten
• Deze vetten zijn gezonder

Dissimilatie

• afbraak van organische moleculen
• meestal wordt glucose verbrand mbv zuurstof
• hierbij ontstaan de anorganische moleculen CO2 en H2O
• hierbij komt ATP vrij
• verbranding zonder zuurstof heet anaerobe verbranding

Aerobe dissimilatie

• Bestaat uit 4 processen:
1. Glycolyse: glucose wordt 2 pyrodruivezuur, kost 2 ATP
2. vorming acetyl-coA + citroenzuur + NADH uit pyrodruivezuur + coA + NAD+
3. citroenzuurcyclus: citroenzuur + 6NAD+ + FAD A + ADP wordt afgebroken tot CO2 + 6NADH+ FADH2 + ATP
gebeurt 2 keer per glucosemolecuul
4. oxidatieve fosforylering: per NADH 3 ATP gevormd, per FADH2 2 ATP gevormd

Anaerobe dissimilatie

gisting:
• glucose wordt pyrodruivezuur
• pyrodruivezuur wordt alcohol plus CO2
melkzuurgisting
• pyrodruivezuur wordt melkzuur

slideplayer.nl

Oefenexamenvragen

Maak vraag 1 t/m 4
Maak vraag 5 en 6
Maak vraag 7 t/m 9
Maak vraag 10 t/m 12
Maak vraag 13 en 14