Grammatica enkelvoudige en samengestelde zinnen (hoofd- en bijzinnen)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Grammatica

Doelen deze les:

We bespreken opdracht 1 na (huiswerk)

Je weet aan het einde van de les wat samengestelde zinnen (enkelvoudig & samengestelde zinnen) zijn. Je herkent uit de samengesteld zin de hoofdzin en de bijzin.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Zinnen met één persoonsvorm noem je enkelvoudige zinnen.

Zinnen met meerdere persoonsvormen heten samengestelde zinnen.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

De poes miauwt. 
+
Ze heeft honger.
= 
De poes miauwt, want ze heeft honger

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Ik ga naar school
+
Ik heb geen zin in school
= 
Ik ga naar school, maar ik heb geen zin in school.

Voorbeeld

De kater miauwt
Hij heeft honger.
De brokjes zijn op.

De kater miauwt, want hij heeft honger en de brokjes zijn op.

Persoonsvorm: tijdsproef 

De kater | miauwt,|| want hij | heeft | honger|| en |de brokjes |zijn| op.

Hoofdzin vs. bijzin

Het belangrijkste deel van een samengestelde zin heet de hoofdzin. Dit deel kun je niet zomaar weglaten.

Het andere deel heet de bijzin. Als je de bijzin weglaat, houd je een complete zin over.

HOOFDZIN

de pv is het eerste of tweede zinsdeel

Bo zoekt haar paraplu,

pv                       

BIJZIN

de pv staat meestal wat verder naar achteren

omdat het hard regent.

                                 pv

Hij zei dat hij meer
dan drie uur getennist had.

Dit is een ...

1. enkelvoudige zin.
2. samengestelde zin.

Het verstand komt met de jaren.

Dit is een ...

1. enkelvoudige zin.
2. samengestelde zin.

Heb jij weleens een pepermunt in een fles cola gedaan?

Dit is een ...

1. samengestelde zin.
2. enkelvoudige zin.

Als je dat liever niet doet, hoor ik het wel.

Dit is een ...

1. enkelvoudige zin.
2. samengestelde zin.

HOOFDZIN

- Belangrijkste zin

- Persoonsvorm en onderwerp staan naast elkaar

- Je kunt er niks tussen zetten. 

Ik heb mijn huiswerk niet gemaakt, omdat ik aan het Netflixen was. 
pv = heb, ond = ik

Ik niet heb mijn huiswerk niet gemaakt --> KAN NIET
Dus -> Hoofdzin 

BIJZIN

- Kun je vervangen door één woord of helemaal weglaten.

- Persoonsvorm en onderwerp staan niet naast elkaar óf je kunt er iets tussen zetten. 

Omdat ik aan het Netflixen was, heb ik mijn huiswerk niet gemaakt.
pv = was, ond = ik

Persoonsvorm en onderwerp staan niet naast elkaar, dus bijzin.

Tim pakt limonade, omdat hij dorst heeft.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

Ik heb buikpijn, maar ik ga toch naar school.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

De oude man zit op de kruk, omdat hij moe is.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

Stijn draagt de tas en James loopt met de hond.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

Omdat mijn vader chagrijnig is, mogen wij niet uit vanavond.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. bijzin + hoofdzin
3. hoofdzin + bijzin
4. enkelvoudige zin

Wat ga je nu doen?

Maak nu opdracht 3 (je hoeft geen voegwoorden te benoemen) op blz. 183.