§1.3 Egypte en de Nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

§1.3 Egypte en de Nijl

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkt

-

De bekendste scheppingsmythe is die van Heliopolis. Heliopolis betekent ‘Stad van de zon’ en lag waar het huidige Caïro gesitueerd is. In het begin van het verhaal is er niets. Het is donker en er bestaat alleen een oerzee. Deze oerzee, Noen genaamd, kent geen begin of eind, geen boven of onder, geen richting of grens. Uit deze oerchaos rijst een berg vruchtbare aarde op, Benben. Ongeveer hetzelfde dat de bewoners van Egypte elk jaar zien gebeuren wanneer het peil van de Nijl na de overstroming weer langzaam daalt. In de ene versie van het verhaal schept de god Atoem vervolgens zichzelf op de top van deze berg. Andere versies hebben het over Atoem die als een kind tevoorschijn komt uit een lotusbloem, en daarmee zorgt voor de eerste zonsopgang. Vervolgens niest hij de god Sjoe (lucht) en spuugt hij de godin Tefnoet (vocht) tot leven. Sjoe en Tefnoet krijgen samen de kinderen Geb (aarde) en Noet (hemel). Sjoe tilt vervolgens Noet van haar broer, de onderliggende aarde (zie illustratie), hiermee creëert hij het hemelgewelf. Geb en Noet schenken het leven aan twee tweelingen, Osiris en Isis, Seth en Nephthys. De negen bovengenoemde goden worden tezamen vaak de Enneade genoemd. In deze mythe is de mensheid geschapen uit de tranen van Atoem.

Stamboom

Aan de slag

Maak opdracht 1, 2 & 3 (intro) van §1.3

Ontstaan van dorpen

Tussen 5000 en 4000 v.C. wordt bij de Nijl landbouw ontdekt

Jagers worden boeren

Mensen blijven op één plek: hun dorp

Kaart

Een kaart van het oude Egypte. 

let op: De Egyptenaren zagen noord en zuid andersom. Het Noorden noemden ze Beneden-Egypte en het zuiden Boven-Egypte.

Irrigatielandbouw

Elk jaar overstroomt de Nijl

Dit zorgt voor twee dingen op het land: water en slib

Door de overstroming te beheersen, groeien gewassen beter

Het beheersen van het water noemen we de irrigatielandbouw

Slib is een soort van modderige grond. In een rivier zakt dit altijd naar de bodem. Als de hoogte van het water afneemt, blijft slib op de grond achter. Slib is enorm vruchtbaar.

Zwarte periode

De rivier overstroomt. Mensen kunnen nu niet op het land werken, dus gaan ze vaak (tijdelijk) andere beroepen doen, zoals bouwvakker. Dit is de zwarte periode omdat het slib zwart is.

Groene periode

De hoogte van de rivier daalt weer. Het slib blijft achter op de grond en er wordt gezaaid. Dit is de groene periode omdat hier de gewasen groen zijn.

Gele periode

Na een tijd kan er geoogst worden. Dit is de gele periode omdat het graan nu een gele kleur heeft.

Opdracht

Stel eens voor, je zou in de tijd kunnen terugreizen. Je belandt in Egypte waar niemand nog weet heeft van waterhuishouding en andere mogelijkheden om te zorgen voor rijke oogsten. Jij kunt ze vast helpen...

Schrijf een handleiding voor de Egyptenaren over de waterhuishouding

Huiswerk

Maken opdracht 4 t/m 6 van §1.3

§1.3 Egypte en de Nijl

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Tot welke economische veranderingen het ontstaan van landbouw in Egypte leidt

- Tot welke sociale veranderingen het ontstaan van landbouw in Egypte leidt

Economische verandering

Door de landbouw waren er meer economische veranderingen:

- Er waren minder mensen op het land nodig. Ze gingen aan nijverheid doen: het met de hand maken van producten zoals gereedschappen of kleding. Mensen gingen één beroep uitoefenen, dit noem je specialisatie.

Economische verandering

Door de landbouw waren er meer economische veranderingen:

- De gemaakte producten gingen mensen met elkaar ruilen dus er ontstond handel. 

- Meer mensen gingen in een stad wonen en vormden een stedelijke gemeenschap.

- Er kwamen allerlei nieuwe uitvindingen zoals het wiel, de ploeg en maalstenen.

Sociale lagen

In Egypte kregen sommige mensen meer macht dan anderen

Ook kregen sommige mensen meer bezit

In Egypte was bezit en macht ongelijk verdeeld

Mensen kwamen in verschillende sociale lagen

In een gelaagde samenleving heeft niet iedereen evenveel macht. Hoe hoger je lag, hoe meer macht.

Zo hebben de boeren weinig macht en de farao juist heel veel.

Sociale lagen

• Het minste aanzien hadden mensen die in slavernij leefden. Ze waren eigendom van iemand anders en hadden niks over hun leven te zeggen.
• Het meeste aanzien had een groep belangrijke bestuurders. Daar de belangrijkste van was de farao.

Huiswerk

Maken opdracht 7 t/m 13 van §1.3