§1.3 Egypte en de Nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

§1.3 Egypte en de Nijl

Huiswerk

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 4 t/m 13 van §1.3

Repetitie

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkt

- Tot welke economische veranderingen het ontstaan van landbouw in Egypte leidt

- Tot welke sociale veranderingen het ontstaan van landbouw in Egypte leidt

De bekendste scheppingsmythe is die van Heliopolis. Heliopolis betekent ‘Stad van de zon’ en lag waar het huidige Caïro gesitueerd is. In het begin van het verhaal is er niets. Het is donker en er bestaat alleen een oerzee. Deze oerzee, Noen genaamd, kent geen begin of eind, geen boven of onder, geen richting of grens. Uit deze oerchaos rijst een berg vruchtbare aarde op, Benben. Ongeveer hetzelfde dat de bewoners van Egypte elk jaar zien gebeuren wanneer het peil van de Nijl na de overstroming weer langzaam daalt. In de ene versie van het verhaal schept de god Atoem vervolgens zichzelf op de top van deze berg. Andere versies hebben het over Atoem die als een kind tevoorschijn komt uit een lotusbloem, en daarmee zorgt voor de eerste zonsopgang. Vervolgens niest hij de god Sjoe (lucht) en spuugt hij de godin Tefnoet (vocht) tot leven. Sjoe en Tefnoet krijgen samen de kinderen Geb (aarde) en Noet (hemel). Sjoe tilt vervolgens Noet van haar broer, de onderliggende aarde (zie illustratie), hiermee creëert hij het hemelgewelf. Geb en Noet schenken het leven aan twee tweelingen, Osiris en Isis, Seth en Nephthys. De negen bovengenoemde goden worden tezamen vaak de Enneade genoemd. In deze mythe is de mensheid geschapen uit de tranen van Atoem.

Stamboom

Aan de slag

Maak opdracht 1, 2 & 3 (intro) van §1.3

Ontstaan van dorpen

Tussen 5000 en 4000 v.C. wordt bij de Nijl landbouw ontdekt

Jagers worden boeren

Mensen blijven op één plek: hun dorp

Kaart

Een kaart van het oude Egypte. 

let op: De Egyptenaren zagen noord en zuid andersom. Het Noorden noemden ze Beneden-Egypte en het zuiden Boven-Egypte.

Irrigatielandbouw

Elk jaar overstroomt de Nijl

Dit zorgt voor twee dingen op het land: water en slib

Door de overstroming te beheersen, groeien gewassen beter

Het beheersen van het water noemen we de irrigatielandbouw

Slib is een soort van modderige grond. In een rivier zakt dit altijd naar de bodem. Als de hoogte van het water afneemt, blijft slib op de grond achter. Slib is enorm vruchtbaar.

Filmpje

Irrigatielandbouw

Zwarte periode

De rivier overstroomt. Mensen kunnen nu niet op het land werken, dus gaan ze vaak (tijdelijk) andere beroepen doen, zoals bouwvakker. Dit is de zwarte periode omdat het slib zwart is.

Groene periode

De hoogte van de rivier daalt weer. Het slib blijft achter op de grond en er wordt gezaaid. Dit is de groene periode omdat hier de gewasen groen zijn.

Gele periode

Na een tijd kan er geoogst worden. Dit is de gele periode omdat het graan nu een gele kleur heeft.

Welke afbeelding hoort bij welke periode van de overstromingen in Egypte? Sleep ze naar de juiste afbeelding

Oogsttijd

(gele periode)

Zaaitijd

(groene periode)

Overstromingstijd

(zwarte periode)

Opdracht

Stel eens voor, je zou in de tijd kunnen terugreizen. Je belandt in Egypte waar niemand nog weet heeft van waterhuishouding en andere mogelijkheden om te zorgen voor rijke oogsten. Jij kunt ze vast helpen...

Schrijf een handleiding voor de Egyptenaren over de waterhuishouding

Economische verandering

Handel

Mensen met een ander beroep ruilen hun arbeid of producten weer voor andere spullen (kleding, voedsel, etc.). Zo ontstaat veel handel.

Beroepen

Door hoge landbouwopbrengsten hoeft niet iedereen boer te zijn. Sommige mensen gaan een ander beroep doen, de meeste in de nijverheid (spullen met de hand maken). Ze gaan zich specialiseren.

Steden

Door het vele voedsel groeien dorpen langzaam uit tot steden. Daar vind je alles zoals handelaren, priesters, vissers, boeren, bestuurders, etc. Zij vormen samen een stedelijke gemeenschap.

Technologie

Irrigatielandbouw en specialisatie leiden tot meer uitvindingen. Mensen hebben meer tijd voor specifieke problemen en ontdekken dingen als ploegen, het wiel en brons.

Wie heeft meer macht?

Schoonmaker

Politieagent

Wie heeft meer macht?

Rechter

Boer

Wie heeft meer macht?

Taxichauffeur

Politicus

Opdracht

• Je krijgt van mij een Post-it
• Schrijf op deze Post-it een beroep
• Plak dit beroep op de juiste plek op de machtsladder (overleg met elkaar!)
• Hoe hoger je het beroep plakt, hoe meer macht het beroep heeft. Hoe lager, hoe minder macht

Sociale lagen

In Egypte kregen sommige mensen meer macht dan anderen

Ook kregen sommige mensen meer bezit

In Egypte was bezit en macht ongelijk verdeeld

Mensen kwamen in verschillende sociale lagen

In een gelaagde samenleving heeft niet iedereen evenveel macht. Hoe hoger je lag, hoe meer macht.

Zo hebben de boeren weinig macht en de farao juist heel veel.

Leven onder de farao had voordelen en nadelen voor gewone mensen. Zet de gevolgen in de juiste kolom.

Voordelen

Nadelen

Moeten werken in irrigatielandbouw

irrigatielandbouw wordt goed geregeld

Je kan iets ander worden dan boer

Moeten helpen bij bouw piramide

In oorlog moeten vechten als soldaat

Beschermd worden tegen vijanden

Belasting moeten betalen

Moeten helpen bij bouw van weg

Zet de personen op de juiste plek

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer