bijnieren en weefselhormonen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

bijnieren:

Bijnieren

Ligging: als kapjes op de nieren

Opbouw: Bestaat uit schors en een merggedeelte waar verschillende hormonen worden geproduceerd

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

Bijnieren:  

Merg: Produceert (nor)adrenaline in acute stresssituaties

• Verhoogt spierspanning/hartslag/bloedtoevoer spieren
• Verwijdt de pupillen, vernauwt vaten
• Verhoogt glucose uit glycogeen

Schors: 

• Aldosteron: Verhoogt bloeddruk via heropname van zout
• Cortisol: Verhoogt bloedsuikerspiegel en remt ontstekingsreacties
• Geslachtshormonen: Androgenen (mannelijk) en oestrogenen

Cortisol staat onder invloed van stress en dag-nachtritme. 

- verhoogt bloedsuikerspiegel door remmen van opname glucose en bevorderen aanmaak van glucose.

- bevordert hiervoor afbraak van vet

- bevordert hiervoor afbraak van eiwit

weefselhormonen:

Erytropoëtine:

Bepaalde cellen in de nieren maken erytropoëtine (EPO) wanneer het zuurstofgehalte van het bloed te laag is. 

• Het hormoon stimuleert de vorming van rode bloedcellen (erytrocyten) in het rode beenmerg.

 (erytrocyten) in het rode beenmerg.

gastrine:

Wanneer voedsel in contact komt met de maagwand gaan bepaalde cellen in de maagwand gastrine produceren (gaster = maag). 

Dit hormoon wordt opgenomen in de bloedbaan en komt via de maagslagader weer in de maagwand terecht. Hier stimuleert gastrine de productie van maagsap.

Secretine:

Zodra zure spijsbrij vanuit de maag in de twaalfvingerige darm terechtkomt, reageren bepaalde cellen in de wand door prosecretine te gaan produceren. Deze stof wordt met behulp van zoutzuur omgezet in het hormoon secretine en opgenomen in de bloedbaan. Secretine zet de alvleesklier aan tot de afgifte van alvleeskliersap en stimuleert de lever tot de afgifte van gal.

Cholecystokinine:

Ook cholecystokinine wordt door darmwandcellen in de twaalfvingerige darm geproduceerd. Dit hormoon doet de galblaas samentrekken, waardoor gal aan de darm wordt afgegeven. Het hormoon bevordert ook de afgifte van alvleeskliersap.

histamine:

Beschadigde lichaamscellen, bindweefselcellen en bloedcellen kunnen als gevolg van de beschadiging een groot aantal hormoonachtige stoffen afgeven. Een hiervan is histamine. Afhankelijk van de plaats waar de histamine vrijkomt, kan het hormoon uiteenlopende effecten teweegbrengen, zoals bloedvatverwijding, ophoping van bloed, samentrekking van glad spierweefsel, afgifte van maagzuur en versnelling van de hartslag.

Prostaglandines:

16 verschillende soorten. Plaatselijk effect. 

• Bijvoorbeeld; Bij bevalling stimulatie samentrekken baarmoeder.
• Ontstekingsmediatoren: opwekken van koorts versterken pijngevoel.