13.1 De aanmaak van hormonen V5 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 13.1 De aanmaak van hormonen

Endorfine

Hoofdstuk 13

let op: de meeste leerstof staat in paragraaf 13.1 en 13.2

de overige paragrafen zijn vooral toepassing van deze stof op verschillende hormonen.

Je moet die toepassingen wel begrijpen en uit de BINAS kunnen achterhalen.

Ik leg alleen 13.1, 13,2 en een stukje van 13.3 klassikaal uit.

Lesdoel 13.1 je kunt

• de definitie van een hormoon geven
• beschrijven hoe de hypothalamus en de hypofyse de link tussen het zenuwstelsel en hormoonstelsel vormen 
  
• de rol van de hypothalamus en de hypofyse in het hormoonstelsel beschrijven (BINAS89C)

Wat is een hormoon

Signaalmolecuul, 

dat wordt aangemaakt door een endocriene klier, 

dat wordt afgegeven aan en getransporteerd via het bloed en elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan een effect heeft

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo=binnen

bv testis, bijnieren, schildklier

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

Exo=buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Doelwitorgaan

Hormonen komen via de bloedsomloop overal in het lichaam maar hebben alleen bij het doelwitorgaan een effect.

Waarom reageren alleen de doelwitorganen?

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

- Noem de exocriene en endocriene producten van de alvleesklier (je mag de BINAS gebruiken)

Voorbeelden van hormoonklieren

Hypofyse
, hypothalamus, schildklier, bijschildklier, bijnieren,

alvleesklier , eierstokken (ovaria), zaadballen (testes)

Voorbeelden van hormonen

LH, FSH, insuline, glucagon, ADH, renine, aldosteron, oestradiol, progesteron, testosteron

Centrale aansturing van hormonen

In de hersenen zitten 

twee hormoonklieren:

De hypothalamus en de 

hypofyse.

Hypofyse

Neurohypofyse

Adenohypofyse

Hypothalamus

Zenuwcellen geven neurohormonen af.

Deze komen in de achterkwab van de hypofyse in de bloedbaan.

Hypothalamus

Zenuwcellen geven Releasing 

Hormonen (RH) en Inhibiting 

Hormonen (IH) af.

Deze komen in de hypothalamus in de bloedbaan en komen daarna in de voorkwab van de hypofyse. 

Hypofyse

In de voorkwab van de 

hypofyse wordt de hormoonaanmaak van hormonen gestimuleerd (RH) of geremd (IH). Deze hormonen gaan naar de rest van het lichaam.

Hypofyse

Achterkwab=

Neurohypofyse

Voorkwab=

Adenohypofyse

Voorbeeld 

+

+

+

89A

Schrijf alle woorden op die je niet begrijpt.

Begrijpt je buurman/ buurvrouw ze ook niet?

Geef ze zometeen aan me door.

Hormonen

Sommige stoffen in onze omgeving (eten, drinkwater) lijken chemisch zo sterk op hormonen dat ze bij de doelwitcellen dezelfde reactie oproepen, of de receptoren blokkeren. Dit kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

Lesdoel 13.1 je kunt

• de definitie van een hormoon geven
• beschrijven hoe de hypothalamus en de hypofyse de link tussen het zenuwstelsel en hormoonstelsel vormen
  
• de rol van de hypothalamus en de hypofyse in het hormoonstelsel beschrijven

Huiswerk

In de online methode/ in je boek.

Kies een leerweg.

13.1 (5, 6, 7, 9)