Formuleren V5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Formuleren V5

Wat moet je weten/kunnen:

1. Je moet de fouten die op p. 387 staan kunnen herkennen.

2. Je kunt deze fouten ook verbeteren zodat er een correcte  zin ontstaat.

3. Daarnaast herhalen we de fouten van vorig jaar. Die moet je ook weten en kunnen verbeteren.

Koppel de volgende fouten aan de juiste betekenis

1. archaïsme                          A twee uitdrukkingen door elkaar halen
2. barbarisme                      B omslachtige manier van opschrijven met gebruik van door en worden
3. contaminatie                  C woord letterlijk vertaald uit andere taal.
4. congruentiefout           D teveel korte of lange zinnen

5. lijdende vorm                E verouderde woorden of uitdrukkingen

6. storende woordherhaling    F woord gebruiken in de verkeerde context
7. Te weinig afwisseling in zinslengte        G verkeerd terugverwijzen naar een woord.
8. verkeerd woord           H persoonsvorm en onderwerp komen niet over een met

                                                    enkelvoud/meervoud.

9. verwijsfout                 I Gebruik van hetzelfde woord, dit leidt tot irritatie

Antwoorden

1E 2C 3A 4H 5B 6I 7D 8F 9G

1. Herman rijdt graag in Franse auto's. Hij heeft nu een Renault. Die is een jaar oud. De auto bevalt hem prima.

1. Archaïsme
2. Te weinig afwisseling in zinslenge
3. Verwijsfout
4. Lijdende vorm

Verbeter: Herman rijdt graag in Franse auto's. Hij heeft nu een Renault. Die is een jaar oud. De auto bevalt hem prima.

2. 'Ik loop al de hele ochtend te zoeken,' zei oma. 'Mijn tas is kwijt.'

1. Contaminatie
2. Congruentiefout
3. Verkeerd woord
4. Verwijsfout

Verbeter: 'Ik loop al de hele ochtend te zoeken,' zei oma. 'Mijn tas is kwijt.'

3. We hadden tijdens het festival nogal met tegenslag te maken: het weer werd alsmaar slechter, twee vrienden lieten het afweten en het laatste optreden werd een uur uitgesteld. We vroegen ons af of we die nog moesten gaan zien.

1. Lijdende vorm
2. Te weinig afwisseling in zinslengte
3. Verwijsfout
4. Contaminatie

Verbeter: We hadden tijdens het festival nogal met tegenslag te maken: het weer werd alsmaar slechter, twee vrienden lieten het afweten en het laatste optreden werd een uur uitgesteld. We vroegen ons af of we die nog moesten gaan zien.

4. De president was door het Centraal Comité opnieuw voor een periode van vier jaar benoemd, maar door de oppositie was tegen dit krachtig besluit krachtig geprotesteerd.

1. Lijdende vorm
2. Barbarisme
3. Verkeerd woord
4. Te weinig afwisseling in zinslengte

Verbeter: De president was door het Centraal Comité opnieuw voor een periode van vier jaar benoemd, maar door de oppositie was tegen dit krachtig besluit krachtig geprotesteerd.

5. Maar voordat ik dit punt verder uitwerk, moet ik nog even stilstaan bij een ander aspect. Maar dat betekent niet dat het onbelangrijk zou zijn. Maar eerst verdienen andere zaken onze aandacht.

1. Verkeerd woord
2. Archaïsme
3. Lijdende vorm
4. Storende woordherhaling

Verbeter: Maar voordat ik dit punt verder uitwerk, moet ik nog even stilstaan bij een ander aspect. Maar dat betekent niet dat het onbelangrijk zou zijn. Maar eerst verdienen andere zaken onze aandacht.

6. De advocaat vindt dat zijn cliënt in hoger beroep moet gaan, want de straf welke de rechter oplegde, was fors.

1. Archaïsme
2. Barbarisme
3. Verkeerd woord
4. Verwijsfout

Verbeter: De advocaat vindt dat zijn cliënt in hoger beroep moet gaan, want de straf welke de rechter oplegde, was fors.

7. Een tiental schepen in de binnen- en buitenvaart van Stellendam hadden schade opgelopen.

1. Lijdende vorm
2. Verkeerd woord
3. Barbarisme
4. Congruentiefout

Verbeter: Een tiental schepen in de binnen- en buitenvaart van Stellendam hadden schade opgelopen.

8. Ik vraag me af of je je wel beseft hoe duur die opleiding is.

1. Storende woordherhaling
2. Contaminatie
3. Verkeerd woord
4. Verwijsfout

Verbeter: Ik vraag me af of je je wel beseft hoe duur die opleiding is.

9. Heeft u het financieel jaaroverzicht al doorgenomen? Bent u akkoord met de posten die erop staan?

1. Barbarisme
2. Verkeerd woord
3. Congruentiefout
4. Verwijsfout

Verbeter: Heeft u het financieel jaaroverzicht al doorgenomen? Bent u akkoord met de posten die erop staan?

10. Er hebben zich nar de voetbalwedstrijd in De Kuip onregelmatigheden voorgedaan.

1. Verwijsfout
2. Barbarisme
3. Verkeerd woord
4. Te weinig afwisseling in zinslengte

Verbeter: Er hebben zich nar de voetbalwedstrijd in De Kuip onregelmatigheden voorgedaan.

V5: nieuwe formuleerfouten

Samentrekking

Bij een samentrekking laat je een eerder genoemd woord of woordgroep weg. Samentrekking is alleen bij twee hoofzinnen:
Voorbeeld goede samentrekking: Ik liep naar huis en kocht toen een ijsje.
Het is fout als:
1. Verschil in grammaticale functie.
2. Verschil in getal.
3. Verschil in betekenis.
Voorbeelden foutieve samentrekking:
1. De saxofoniste stond op het podium en werd een bos bloemen overhandigd.
2. Hier wordt vaak ingebroken en diverse auto’s vernield.
3. Meneer Spiekerman hield vissen in een kom, maar vooral van zijn kat.

Verbeter de foutieve samentrekking: Jan wachtte op het perron en werd meegedeeld dat de trein niet verder reed.

Verbeter de foutieve samentrekking: Inmiddels zijn de eerste troepen gearriveerd en een commandopost ingericht

Geen symmetrie

  een opsomming waarbij het eind heel anders is.
Bijvoorbeeld: ik sport om aan mijn conditie te werken, fit te blijven en voor de sociale contacten.
Dit moet zijn: ik sport om voor mijn conditie, voor mijn fitheid en voor de sociale contacten.

Maak de zin symmetrisch: We letten vooral op vakbekwaamheid, doorzettingsvermogen, intelligentie en of je zelfstandig kunt werken.

Maak de zin symmetrisch: Ons team is op zoek naar mensen die lef hebben, over een eigen auto beschikken, doortastendheid en in staat zijn om zelfstandig een netwerk op te bouwen.

Verkeerd woord (p. 424)

Je gebruikt een woord terwijl je eigenlijk een ander woord (met een andere betekenis) bedoelt.

Denk aan: kennen of kunnen, te danken aan of te wijten aan, omdat (reden) of doordat (je kunt er niets aan doen)

Verbeter het verkeerde woord: Door het antwoordformulier in te vullen bevestigde zij haar deelneming aan de excursie

Verbeter het verkeerde woord: Wat is nu de echte rede voor het vertrek van de trainer?

Verbeter het verkeerde woord: Natuurlijk mag je met met meerijden, tenzij je op tijd bent.

Contaminatie

Twee woorden of uitdrukkingen met eenzelfde betekenis haal je door elkaar.
Vb: de koffer weegt zwaar  weegt veel/is zwaar
Vb: ik zal het even nachecken  nakijken/checken.
Oefenen:
3. De klassenvertegenwoordiger vraagt zijn medeklasgenoten geld mee te nemen voor een afscheidscadeau voor de lerares Frans.
Contaminatie  medeleerlingen/klasgenoten
4. U zult nog even geduld moeten hebben, maar het mooie weer komt in aantocht.
Contaminatie   komt eraan/is in aantocht

Verbeter de contaminatie: Als commissaris zijnde heeft hij gemeend strenge maatregelen te moeten treffen

Verbeter de contaminatie: Toen hij veilig en wel thuis was, besefte hij zich terdege dat hij geluk had gehad

Verbeter de contaminatie: Met zijn opmerking legde hij meedogenloos de vinger op de zere wond.

Een aantal woorden die je moet vermijden

Vakterm (jargon) - termen die vaak maar in een werkveld worden gebruikt.

Containerwoord - vage woorden

Modewoord - chill, cool, flex

Neologisme - pimpen

Archaïsme - oudere woorden zoals gaarne, derhalve, rijwiel

Platte woorden - flikkeren

Aanvangen

1. Vakterm
2. Containerwoord
3. Neologisme
4. Archaïsme

Anemie

1. Vakterm
2. Containerwoord
3. Modewoord
4. Neologisme

Je ding doen

1. Neologisme
2. Containerwoord
3. Modewoord
4. Vakterm

Kantelmoment

1. Neologisme
2. Modewoord
3. Archaïsme
4. Containerwoord

Zweefteef

1. Vakterm
2. Containerwoord
3. Modewoord
4. Plat woord

Hangmatcultuur

1. Neologisme
2. Modewoord
3. Archaïsme
4. Vakterm

Vreemd woord/barbarisme

Een woord letterlijk vertaald uit een andere taal terwijl we daar een prima Nederlands woord voor hebben. Of het gebruik van een buitenlands woord terwijl dat niet nodig is.

Vroeger of later --> vroeg of laat

Custom made --> Met de hand gemaat

Noteer het barbarisme/verkeerd woord en verbeter: Het gaat momenteel goed met haar, ze zit in de flow van haar nieuwe studie

Noteer het barbarisme/verkeerd woord en verbeter: Nora had het derde hoogste cijfer van de klas.

Woord op de verkeerde plaats

Als je woorden op de verkeerde plaats zet, dan kan de bedoeling onduidelijk of zelfs fout zijn.
Bijvoorbeeld: de auto knalde tegen de paal met drie inzittenden.
Goed: De auto met drie inzittenden knalde tegen de paal.

Herschrijf de zin zodat alle woorden op de juiste plek staan: we hopen natuurlijk niet dat je wegblijft bij de officiële herdenking.

Herschrijf de zin zodat alle woorden op de juiste plek staan: Iedereen kan niet weten dat zoiets hier de gewoonte is.