Hoofdstuk 3.7 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

In deze paragraaf leer je:

hoe je het werkwoordelijk gezegde vindt;

hoe je het onderwerp vindt;

hoe je het lijdend voorwerp vindt.

Lesdoel en agenda

• Lesdoel:

Je kunt van het werkwoordelijk gezegde, het onderwerp en het lijdend voorwerp 2 opdrachten maken

• Agenda
  
  1. Uitleg theorie grammatica
  2. samen oefenen
  3. Zelfstandig werken
  4. Afsluiten
     

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

Een persoonsvorm behoort dus ook altijd tot het werkwoordelijk gezegde.

Alle werkwoorden in de zin noemen we het werkwoordelijk gezegde. 

'Ik heb geen zin om daar heel lang te staan wachten!' 

In deze zin is het wg: heb te staan wachten 

pv = heb 

infinitief = wachten

werkwoordelijk gezegde -infinitief

In sommige zinnen wordt aan het + infinitief of te + infinitief gebruikt. Dan horen aan het en te ook bij het werkwoordelijk gezegde:

Julia | is | haar huiswerk | aan het maken.

is aan het maken = wg

Julia | probeert | niet | zo hard | te praten.

probeert te praten = wg

Ik zal pepernoten voor jou kopen.

- kopen -

1. Persoonsvorm
2. Infinitief/hele werkwoord
3. Voltooid deelwoord

De persoonsvorm hoort altijd bij het werkwoordelijk gezegde.

1. Waar
2. Niet waar

Het werkwoordelijk gezegde?
Wie was er vanmiddag aan het spelen?

1. wie
2. was
3. was spelen
4. was aan het spelen

Hij kocht zelf gisteren ook pepernoten.
kocht is

1. persoonsvorm
2. infinitief/hele werkwoord
3. voltooid deelwoord

Instructie splitsbare werkwoorden

Sommige werkwoorden zijn in een zin gesplitst. Dit noem je splitsbare werkwoorden:

- Vanmiddag bel ik opa op (opbellen).

- Kees blijft vanmiddag na (nablijven).

Let goed op!! Splitsbare werkwoorden als je zinsdelen benoemt. De pv in de eerste zin is bel, maar het gezegde is bel op.

Wat zijn splitsbare werkwoorden?

1. Werkwoorden die twee betekenissen hebben.
2. Werkwoorden die je in tweeën kunt delen
3. Woorden die twee keer opgeschreven worden.
4. Werkwoorden die niet goed opgeschreven zijn.

Welk woord is géén splitsbaar werkwoord?

1. opsluiten
2. voortrekken
3. nadenken
4. tekenen

Welk woord is géén splitsbaar werkwoord?

1. tegenwerken
2. nadenken
3. opdrinken
4. overdrijven

Hoe vind je het onderwerp?

1. Je zoekt eerst het werkwoordelijk gezegde.

2. Dan stel je de vraag wie / wat + werkwoordelijk gezegde.

De leerlingen letten goed op.

Wie letten op? ....... de leerlingen.

Hoe vind je het onderwerp?

1. Wie/wat + infinitief
2. Wie/waar + onderwerp
3. Wie/wat + persoonsvorm
4. Wie/wanneer + werkwoord

Als onderwerp voor hun werkstuk kozen ze pooldieren.
Onderwerp=

1. Als onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

In welke zin staat GEEN lijdend voorwerp:

1. Toine heeft zijn fietssleutels laten liggen op het kastje bij de deur.
2. Mijn broertje heeft gisteren het schermpje van mijn mobiel gebroken.
3. Na de stortbui sprongen we in de plassen in de straat.
4. Gerda heeft een abonnement genomen op het tijdschrift Girlz.

Het lijdend voorwerp in een zin zegt iets over:

1. Het Gezegde + persoonsvorm
2. Het Onderwerp + gezegde
3. De Leestekens
4. Het Onderwerp

lijdend voorwerp

Na het werkwoordelijk gezegde en het onderwerp ga je het lijdend voorwerp (lv) benoemen.

Je vindt het lijdend voorwerp door te vragen: wat (of wie) + wg + o?

Het antwoord daarop is het lijdend voorwerp.

Let op: niet elke zin heeft een lijdend voorwerp!

lijdend voorwerp

Het onderwerp doet iets met een lijdend voorwerp, zoals in de zin: Hij repareert zijn fiets.

Het onderwerp Hij repareert iets: zijn fiets. Het lijdend voorwerp = zijn fiets.

Je vindt het lijdend voorwerp door te vragen: 

wie/wat+wg+o?

Wat is een lijdend voorwerp?

1. Wanneer + pv + ow
2. Waarom/Waarvoor + ow + mwv
3. Wat/Wie + wwg + ow
4. Het zinsdeel dat overblijft in de zin.

De conducteur knipt de kaartjes. Wat is het lijdend voorwerp?

1. De conducteur
2. Knipt
3. De kaartjes
4. Geen idee

Wat heb je van deze les geleerd?
(uit de opdrachten die je gemaakt hebt ,bijvoorbeeld)