Les 4 - 5 havo - periode 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Telefoon in telefoontas of eigen tas

Vandaag

- Startopdracht

- Herhaling §2.3 & HW bespreken

- Uitleg §2.4 & §2.5

- Exit ticket

Herhalingsvragen

1. Wat zijn endogene en exogene processen?
2. Wat is de reden dat de oceanische korst lager ligt dan de continentale korst?
3. Waarom is de golf van een tsunami juist bij de kust zo hoog?
4. Hoe heet de plek onder de aardkorst waar een aardbeving ontstaat?

Startopdracht

• Wat?  Maken stencil startopdracht.
• Klaar? Doornemen H2

Huiswerk bespreken: 

2.3: opdr. 1,2,3,5,6

Theorie §2.4 en §2.5

Gesloopt gesteente

Verweringsmateriaal in beweging

De afbraak van een gebergte gaat via een aantal processen:

- verwering

-transport

-erosie

-sedimentatie

Verwering

• Verwering is het uiteenvallen van een gesteente in kleinere delen
• Het is de eerste stap bij de afbraak van een gebergte
• Oorzaak vooral:   invloed van het weer

Voorbeeld verweerde steen

Waar ligt op deze afbeelding het meeste verweringsmateriaal?

Verweringsmateriaal?

Bovenaan, daar zijn de rotsen helemaal tot klein materiaal verweerd.

Soorten verwering (hoofindeling)

1) Fysische of mechanische verwering

2) Chemische verwering

Soms apart genoemd: biologische verwering (3)

Fysische (mechanische) verwering

Door:

1. temperatuurverschillen
2. afwisseling vorst en dooi
3. "duwkrachten"

Temperatuurverschillen

Warm > steen zet uit

Koud> steen krimpt

Als dit heel vaak gebeurt barst de steen

Afwisseling vorst - dooi

• In spleetjes komt water dat uitzet als het bevriest, de steen wordt "open" geduwd
• Als het dooit wordt de spleet weer kleiner
• Als dit vaak gebeurt barst de steen

Duwkrachten

• Bijv. boomwortels die groeien duwen steen kapot
• Dit is fysisch, maar ook biologisch

Chemische verwering

Door:

1. oplossen in water
2. inwerking van zuren
3. reageren met zuurstof (oxyderen)(bij ijzer: roesten)

Verweringsmateriaal in beweging

Verwering -> aardverschuiving -> sedimenttransport -> riviererosie

Verweringsmateriaal in beweging?

Aardverschuivingen: alle bewegingen van verweringsmateriaal die veroorzaakt zijn door zwaartekracht. 

Soorten:

• Vallend gesteente
• bergstorting
• puinlawine
• modderstroom

Te zien aan: puinhelling

Erosie

Uit/afschuren gesteente

Erosie

U en V-dal

Gletsjer: morene

riviererosie: horizontale erosie

Verticale erosie

Bodemerosie

Met bedekking, minder erosie, minder volle rivieren, vruchtbaardere bodem op berg. 

Puinwaaier

Samengevat

Stratovulkaan: 

- bij subductie

- taaie gassen / hoge druk > explosief

- stijle kegelvorm

Schildvulkaan:

- bij divergente plaatgrens

- bij hotspot (eilandketen)

- lage druk > effusief

- laag en plat

Samengevat §2.4 & §2.5

Aan de slag: individueel uitwerken (Zs). Oortjes mogen.

1. Maak  H2.4: opdr. 1,4,5 & H2.5: opdr. 1,4,5.

2. Klaar? Doornemen H2.

Reflecteren op de les

Exit Ticket

Pak je telefoon, scan de barcode en beantwoord de drie gestelde vragen.