13.1 Het centrale zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

13.1 Het centrale zenuwstelsel 1

Hoofdstuk 13 zenuwstelsel - paragraaf 1

Centraal zenuwstelsel:

Zenuwcellen (neuronen) van de 

hersenen en ruggenmerg.

Perifeer zenuwstelsel

(Uitlopers van) zenuwcellen die

niet in de hersenen of ruggenmerg 

liggen

 

zintuigen verbinden met het CZS en

het CZS met spieren en klieren.

Zenuw= bundel zenuwceluitlopers

Drie typen neuronen

Sensorische neuronen:

Zenuwcellen die impulsen vervoeren

van zintuigen naar het CZS

Schakelneuronen: 

Zenuwcellen binnen het CZS.

Motorische neuronen:

zenuwcellen die impulsen vervoeren van CZS naar spieren

of klieren, vaak lange uitlopers.

Zet de delen die betrokken zijn bij het in een reflex wegtrekken van de hand uit een vlam in de juiste volgorde:

armspier

bewegingszenuw

gevoelszenuw

ruggenmerg

zintuig

Reflexen: lopen via de hersenstam of het ruggenmerg

Witte en grijze stof in 

Grijze stof = Cellichamen met de celkern

Witte stof = Uitlopers met beschermlaag (myeline)

Ruggenmerg

Witte en grijze stof

Grijze stof = Cellichamen met de celkern

Witte stof = Uitlopers met beschermlaag (myeline)

Hersenen

Bescherming CZS -ruggenmerg

3 vliezen:

Zacht vlies (binnenste)

Spinnenwebvlies 

Hard vlies (buitenste)

Bescherming CZS-hersenen

3 vliezen:

Zacht vlies (binnenste)

Spinnenwebvlies

Hard vlies (buitenste)

Bloed-hersenbarriëre

Tussen spinnenwebvlies en zachte hersen/ ruggenmergvlies zit hersenvocht en daar lopen de bloedvaten.

Er is geen directe verbinding

tussen bloed en hersenvloei-

stof.

Bloed-hersenbarriëre

Controle welke stoffen

wel/ niet van bloed naar hersen-

vloeistof gaan door:

* tight junctions in bloedvatwand

* astrocyten om het bloedvat heen

Stoffen moeten dus door 2 cellen heen.

Bloed-hersenbarriëre

Diffusie:

Kleine en/ of vet-oplosbare

stoffen: zuurstof, koolstofdioxide,

steroïdhormonen maar ook 

alcohol, cocaïne en antidepressiva.

Gefaciliteerd/ actief (transporteiwitten): Grotere moleculen zoals glucose of insuline -> selectief!

een klasgenoot roept je naam, in welk deel van je hersenen neem je dat waar?

1. grote hersenen
2. hersenstam
3. kleine hersenen

Anatomie hersenen (88C1)

Iemand krijgt een harde klap op zijn achterhoofd. Sindsdien kan hij niets meer zien terwijl zijn ogen nog wel gewoon werken. Hij blind voor het leven. Wat is er gebeurd?

Anatomie grote hersenen 

• Twee helften
• Verbonden met de hersenbalk
• Schors en merg

Anatomie grote hersenen 

Ontvangt informatie van de linkerkant van het lichaam. Stuurt de spieren/ klieren van de linkerkant aan.

Ontvangt informatie van de rechterkant van het lichaam. Stuurt de spieren/ klieren van de rechterkant aan.

L                      R

Grote hersenen (88C3) 

Maak paragraaf 13.1

basis: 1 t/m 11

verdieping: 3 t/m 12