Gedrag en socialisatie les 2 - Gedrag en leerprocessen

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Gedrag en socialisatie

Les 2

Ontstaan van gedrag

Gedrag en socialisatie

Vorige week -> gekeken naar domesticatie

Deze les bekijken hoe gedrag ontstaat

Na deze les kan je de volgende termijn uitleggen:

Gedrag

Gedragselement (+ voorbeeld)

Gedragssysteem (+ voorbeeld)

Inwendige prikkel (+ voorbeeld)

Uitwendige prikkel (+ voorbeeld)

Drempelwaarde

Soort specifiek gedrag

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Geschoold gedrag

Inprenting

Trail en Error

Imitatie

Conditionering

Gewenning -habituatie

Wat is volgens jou 'gedrag'?

Definitie van gedrag

• Gedrag: alles wat een dier doet en waarneembaar is
  
• Pas op voor interpretatie!!
  

Definitie van gedrag

Een opeenvolging van handelingen als reactie op een inwendige of uitwendige prikkel

Noem een voorbeeld van een uitwendige prikkel

Noem een voorbeeld van een inwendige prikkel

Voorwaarden voor gedrag:

• Inwendige prikkel

1. Instinct
2. Hormonen
3. Interne receptoren

• Uitwendige prikkel
  

1. Prikkel uit de omgeving waargenomen door zintuigen

Welke prikkels heb jij nodig om je huiswerk te doen?

Dit gedrag komt tot stand door

1. inwendige prikkels
2. uitwendige prikkels
3. beide antwoorden zijn juist

Voorwaarden voor gedrag:

Drempelwaarde

• Elke prikkel heeft bepaalde intensiteit (sterkte)
  
• Bij welke intensiteit (sterkte) komt er een reactie?
  
• Drempelwaarde -> minimale sterkte die een prikkel moet hebben om gedrag te laten ontstaan
  
• De drempelwaarde is dé motivatie tot uitvoering gedrag
  

Voorwaarden voor gedrag:

Sleutelprikkel -> prikkel die specifiek gedrag veroorzaakt (telkens dezelfde reactie geeft)

• Rode vlek op snavel meeuw: jongen bedelen
  
• Merel: zwarte gestalte: jongen openen hun snavel
  

In films maken ze ook gebruik van
sleutelprikkels en supranormale prikkels.
Bekijk de afbeelding. Van welk soort
prikkel hebben ze hier gebruik gemaakt?

1. Van een sleutelprikkel
2. Van een supranormale prikkel
3. een inwendige prikkel
4. een reactie

Gedragselement en gedragssysteem

Gedragselementen -> losse handelingen Bijvoorbeeld:

Ruiken

Besluipen

Springen

Prooi vast grijpen

Een gedragssysteem -> groep samenhangende gedragselementen

Bovenstaande elementen vormen samen het gedragssysteem jagen

Gedragsleer

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Geschoold gedrag

Maken opdracht

Aangeboren gedrag 

• Ligt vast in de genen
  
• Is soortspecifiek
  
• Moet vaak verder worden verbeterd
  

Laat een voorbeeld van aangeboren (instinctief) gedrag zien d.m.v. een foto

Aangeleerd gedrag

• Verandering van gedrag door het opdoen van ervaringen
  
• Positieve gevolgen geeft herhaling, verscherping of uitbreiding van het gedrag 
• Levert het gedrag niets op dan zal het niet worden herhaald
  
• Ene diersoort kan meer leren dan andere diersoort
  

Aangeleerd gedrag door:

• Inprenting
  
• Habituatie (gewenning)
  
• Trail-and-error
  
• Conditionering
  

1. Klassiek
2. Operant

• Imitatieleren
  
• Inzichtsleren
  

Leren - inprenting

Inprenting -> het leren in en bepaalde (korte) gevoelige periode na de geboorte (vaak gedeelte van socialisatie periode)

Lorenz - 1903-1989

Aanleren door inprenting

• Inprentingsperiode zeer belangrijk, wordt ook kritieke periode genoemd.
  
• Foutieve inprenting geeft gedragsproblemen
  

Habituatie (gewenning)

• Geleidelijk wennen aan herhaaldelijke terugkerende prikkels
• Op deze prikkel die vaak aanwezig is wordt niet meer gereageerd
  

Kan je een voorbeeld van habituatie bij jezelf?

Conditionering - associatieleren

Klassieke en operante conditionering

Klassieke conditionering

• Van een bestaande reflex wordt de prikkel veranderd
• Pavlov

Conditionering - associatieleren

• Operante conditionering
  
• Aanleren van nieuw gedrag door een beloning of straf (wat dier zelf als beloning en straf ervaart, aangenaam gevolg, gedrag wordt herhaald, onaangenaam gevolg -> gedrag wordt niet herhaald . Dier leert door gevolgen van eigen gedrag
  

Welke van de onderstaande antwoorden is een voorbeeld van klassieke conditionering

1. Paard dat met ruiter een hindernis springt
2. Paard dat niet meer vlucht voor vuur
3. Paard dat zenuwachtig wordt bij het zien van de auto van de dierenarts

Leren door ‘trial & error’

• Leren door uit proberen (proefondervindelijk leren)
• Alleen gedrag dat een beloning oplevert wordt onthouden en herhaald (conditionering)

Aanleren door imitatieleren (nabootsing)

Zogenaamde ‘na-apen’

Kan ook negatief gedrag zijn

Inzichtsleren

In staat om in een nieuwe onbekende situatie verschillende ervaringen te combineren om tot een oplossing te komen

Lang niet alle dieren zijn hiertoe in staat

Geschoold gedrag

• Gedrag dat wordt vertoond na training door een mens
  
• Op commando
  
• Gedrag moet dier van nature in zich hebben
  
• Trainen gaat samen met operante conditionering
  

WELKE VORMEN VAN LEREN HERKEN JE IN 

HET VOLGENDE FIMPJE

LAAT OP DE VOLGENDE DIA EEN FOTO ZIEN VAN AANGELEERD GEDRAG

Laat een voorbeeld van aangeboren (instinctief) gedrag zien d.m.v. een foto

Onderscheiden van verschillende soorten gedrag

Lezen hoofdstuk 3 paragraaf 10 (3.10)

Start op blz 33 halverwege

Tot en met blz 35 halverwege