4.4 het ontstaan van machtige staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

4.4 Begin staatsvorming en centralisatie

• in late ME in Europa centralisatie, ondanks verzet leenmannen:
• regionaal zeer machtig (financieel en militair onafhankelijk)
• door herstel handel en opkomst steden: 
• belastinginkomsten voor de leenheren >
• huurlegers > uitbreiding gebied (ook door huwelijken) en leenmannen onderwerpen  
• ambtenarenapparaat (professionals ipv edelen) >
• staatsvorming: bestuurlijke eenheid / centralisatie =
• rijk vanuit één punt bestuurd + uniforme (belasting-) wetgeving en rechtspraak

Centralisatie in het Duitse keizerrijk

• versnippering bleef; vorstendommen versus keizer
• > einde investituurstrijd (1122)
• vergelijkbare situatie in Noordeljke Nederlanden tot de Bourgondische hertogen en de Habsburgers (15e eeuw)

Centralisatie in Frankrijk: succesvol

• Huis van de Capetingers (987>) breidden macht uit vanuit Parijs:
• centraal gelegen en rijke handelsstad (> belastingen)
• Eén zoon als opvolger vorst
• oorlogssuccessen in strijd tegen leenmannen en
• Engelsen (1337 - 1453)

Jeanne d 'Arc

'de maagd van Orléans'

Martelares (Rouen, 1431)

centralisatie in Engeland

• Ondanks beleid Willem de Veroveraar:
• moeizame centralisatie o.a. door:
• Jan zonder Land  (1199-1216) >
• Magna Carta: 
• nieuwe belastingen: toestemming van
• parlementen (> Staten-Generaal) en
• bescherming tegen rechterlijke willekeur 

centralisatie was een moeizaam proces zie: I

• Blijde Inkomst (1356): 
• Johanna van Brabant beloofde:


• geen oorlog of belastingen zonder toestemming van steden en het gewest van Brabant.
• sanctie: recht op verzet > 
• ingezet in de 80-jarige oorlog (1581)

'Blijde Inkomst' feestelijk onthaal van de nieuwe  vorst: erkenning macht 

in ruil voor de eed op lokale rechten en privileges

II. Groot Privilege (1477)

Indien wij (Maria van Bourgondië), of onze erfgenamen en opvolgers of een van onze Raden bepaalde bevelen geven die in strijd zouden zijn met de privileges van onze gewesten, dan zullen die bevelen, geboden of verboden geen kracht hebben, en hen die daardoor in hun rechten tekort worden gedaan, niet verplichten noch verbinden

Orde van het Gulden Vlies

• gesticht in 1430 door
• Filips de Goede (Bourgondiër)
• doelen: 
• 1.  persoonlijke band met de adel
• 2. verering van God
• 3. meer aanzien hertog van B.
• 4. bespreken militaire en staatszaken