Voegwoord; lastige gevallen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

3 vwo

11 nov

Leesboek..

Voegwoord; lastige gevallen

dat, dus, of, toen & wanneer

Inhoudsopgave 

1. Wat zijn voegwoorden? 
2. Onderschikkend & nevenschikkend voegwoord
3. Bijwoord
4. Betrekkelijk & aanwijzend voornaamwoord
5. Lastige gevallen; dat, dus, toen, of & wanneer

Wat zijn voegwoorden?

• Verbindt 2 korte zinnen
•  En, maar, want, of, als, zodat, dat, omdat, hoewel etc.

Wat is het voegwoord?
Ik wilde vanochtend met de fiets naar school, maar mijn band was lek.

1. wilde
2. ik
3. maar
4. band

Wat is het voegwoord?
Lisa hielp Max met zijn huiswerk, zodat hij het beter begreep.

1. zodat
2. huiswerk
3. hij
4. beter

Onderschikkend & nevenschikkend voegwoord

• Onderschikkend, zinnen zijn afhankelijk van elkaar + begin bijzin (dat, doordat, toen, wanneer etc.)
• Nevenschikkend, zinnen kunnen los van elkaar (en, maar, want, of, dus etc.) 

Onderschikkend of nevenschikkend?
Ik wilde naar een feestje, maar ik werd ziek.

1. Onderschikkend
2. Nevenschikkend

Onderschikkend of nevenschikkend?
Ik wilde niet naar een feestje, omdat ik ziek werd.

1. Onderschikkend
2. Nevenschikkend

Bijwoord

• Geeft meer informatie
• WW, BNW, ZNW etc.
• Bijvoorbeeld; hier, wanneer, vandaag, hoe, nu etc.

Betrekkelijk voornaamwoord

• Verwijst naar eerder genoemd woord in de zin (antecedent)
• Dat, die, wie, wat

Aanwijzend voornaamwoord

• Wijst naar iets of iemand
• Die, dat, dit, deze 

Lastige gevallen

• Dat, dus, of, toen, wanneer
• Voegwoord of andere woordsoorten 

Dat

• Onderschikkend voegwoord (begin bijzin, wijst niet terug)
• Aanwijzend voornaamwoord (dat vervangbaar door dit)
• Betrekkelijk voornaamwoord (wijst terug naar antecedent)

OS.VGW / AANW.VNW / BETR.VNW?
Het liedje dat ik laatst luisterde.

1. Onderschikkend voegwoord
2. Aanwijzend voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord

OS.VGW / AANW.VNW / BETR.VNW?
De school vertelde de leerlingen dat ze volgende week vrij krijgen.

1. Onderschikkend voegwoord
2. Aanwijzend voornaamwoord
3. Betrekkelijk voornaamwoord

dat kan naast onderschikkend voegwoord ook aanwijzend of betrekkelijk voornaamwoord zijn:

- Als onderschikkend voegwoord staat dat aan het begin van een bijzin en wijst het niet terug naar een ander woord: {hz De verdachte hield vol (bz dat hij (ow) onschuldig was (pv) aan het witwassen van geld).}

- Als aanwijzend voornaamwoord is dat vervangbaar door dit: dat (dit) plantsoen;

- Als betrekkelijk voornaamwoord wijst dat terug naar een het-woord, het antecedent: het festival (antecedent) dat we deze zomer willen bezoeken.

Dus

• Nevenschikkend voegwoorden (verbindt 2 hoofdzinnen)
• Bijwoord (geen verbindingswoord)

NS.VGW / BW?
Het wordt vast een leuke dag, dus maak je er niet druk om.

1. Nevenschikkend voegwoord
2. Bijwoord

NS.VGW / BW?
Het sneeuwt vandaag en dus hoeven we niet naar school.

1. Nevenschikkend voegwoord
2. Bijwoord

dus is nevenschikkend voegwoord of bijwoord:

- Als nevenschikkend voegwoord verbindt dus twee hoofdzinnen. Je kunt dus vervangen door en: {hz De verkiezingen (ow) komen (pv) er weer aan}, dus {hz je (ow) kunt (pv) de stemwijzer invullen}.

- Als bijwoord is dus geen verbindingswoord. Je kunt dus vervangen door het bijwoord daarom: {hz De verkiezingen (ow) komen (pv) er weer aan} en {hz dus kun (pv) je (ow) de stemwijzer invullen}.

Of

• Nevenschikkend voegwoord (verbindt woorden, woordgroepen of hoofdzinnen)
• Onderschikkend voegwoord (begin van bijzin) 

NS.VGW / OS.VGW?
Je baan of je auto?

1. Nevenschikkend voegwoord
2. Onderschikkend voegwoord

of is nevenschikkend of onderschikkend voegwoord:

- Als nevenschikkend voegwoord verbindt of (1) woorden, (2) woordgroepen of (3) hoofdzinnen: (1) open of dicht; (2) de kip of het ei; (3) {hz Woont (pv) de lynx (ow) inmiddels ook in Nederland} of {hz is (pv) alleen de wolf (ow) hier gevestigd?}

- Als onderschikkend voegwoord staat of aan het begin van een bijzin: {hz Heeft (pv) de weervrouw (ow) gezegd (bz of het (ow) morgen gaat (pv) ijzelen)?}

Toen

• Onderschikkend voegwoord (begin van bijzin)
• Bijwoord (geen verbindingswoord) 

OS.VGW / BW?
Mees was gevallen en toen bloedde hij.

1. Onderschikkend voegwoord
2. Bijwoord

toen is onderschikkend voegwoord of bijwoord:

- Als onderschikkend voegwoord staat toen aan het begin van een bijzin: {(bz Toen Rusland (ow) Oekraïne binnenviel (pv)), brak (pv) een oorlog (ow) uit hz}.

- Als bijwoord is toen geen verbindingswoord: {hz Rusland (ow) viel (pv) Oekraïne binnen} en {hz toen brak (pv) een oorlog (ow) uit}.

Wanneer

• Onderschikkend voegwoord (begin van bijzin; als, indien)
• Bijwoord (begin van een vraag; welke tijd?) 

OS.VGW / BW?
Wanneer ik niet genoeg slaap, ben ik moe.

1. Onderschikkend voegwoord
2. Bijwoord

wanneer is onderschikkend voegwoord of bijwoord:

- Als onderschikkend voegwoord staat wanneer aan het begin van een bijzin en betekent het als, indien: {(bz Wanneer de mussen (ow) dood van het dak vallen (pv)), is (pv) het (ow) heel warm weer hz}.

- Als bijwoord staat wanneer aan het begin van een vraag en betekent het op welke tijd: Wanneer gaan we naar huis? {hz De conducteur (ow) kon (pv) nog niet zeggen (bz wanneer de trein (ow) zou (pv) vertrekken)}.

Maken...

Grammatica - paragraaf 12 Voegwoorden

Opdracht 1 t/m 4