5/3/2021 - samentrekking en beknopte bijzin - 4Hnetl5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Lesplanning

7e uur:

*Doornemen planning Nederlands

*Enkele vragen van incongruentie en inversie

*Samentrekking en bijzinnen

8e uur:

*Tijd om te werken aan het betoog

*2 lessen in de week leesvaardigheid/argumentatieve vaardigheden

*1 les in de week formuleren/spelling

*1 les in de week om te werken aan schrijfopdrachten 

Belangrijke data: 

- 17 maart inleveren minibetoog

- BW3: toets leesvaardigheid en argumentatieve vaardigheden (5x)

- Na BW3: leesboek uit (in de lessen tijd om aan opdracht te werken)

Planning Nederlands komende weken

Floor ... de regels duidelijk gemaakt.

1. was
2. waren

Floor waren de regels uitgelegd. 

Floor = mw

De regels = ow

Voor congruentie moet de persoonsvorm ook in het meervoud staan. 

De media … vandaag weer uitgebreid verslag gedaan van de vliegramp in Frankrijk.

1. heeft
2. hebben

De media hebben vandaag weer uitgebreid verslag gedaan van de vliegramp in Frankrijk. 

Het medium = ev

De media = mv

Voor congruentie moet de persoonsvorm ook in het meervoud staan. 

De waarheid van de verklaringen … door de politie betwijfeld.

1. wordt
2. worden

‘s Ochtends verdwaalde ze in de Pijp en raakte ze later op de dag in de Jordaan helemaal het spoor bijster.

1. Goed
2. Fout

's Ochtends verdwaalde ze in de Pijp en ze raakte later op de dag in de Jordaan helemaal het spoor bijster.

Samentrekking en beknopte bijzin

Samentrekking

Ik kan zeggen:  "Hij liep weg, hij pakte zijn voetbaltas en voetbalschoenen en hij deed het licht uit". 

Het kan ook korter: "Hij liep weg, pakte zijn voetbaltas en -schoenen en deed het licht uit. 

Samentrekking = Het weglaten van dubbele woorden/zinsdelen

Samentrekking op woordniveau

Voorstanders en tegenstanders --> voor- en tegenstanders

voetbaltas en voetbalschoenen --> voetbaltas en - schoenen

basisonderwijs en voortgezet onderwijs --> basis- en voortgezet onderwijs

Samentrekking op zinsniveau

In samengestelde zinnen kun je een of meerdere zinsdelen weglaten, mits ze wel dezelfde vorm, betekenis, functie en plaats hebben. 

Hij liep weg, (hij) pakte zijn jas en (hij) deed het licht uit. 

Hij is steeds onderwerp. 

Foutieve samentrekking

Het weggelaten woord/zinsdeel heeft niet dezelfde vorm, betekenis, functie of plaats. 

*Gisteren heeft hij gewonnen en morgen zal hij weer.

Gisteren heeft hij gewonnen en morgen zal hij weer winnen. 

Peter gaf zijn moeder een bos bloemen en zijn zusje een boekenbon.

1. Goed
2. Fout

Die mensen hebben hun kinderen altijd enorm verwend en zijn volledig afhankelijk van hen gebleven.

1. Goed
2. Fout

Beknopte bijzin

In een beknopte bijzin laat je het onderwerp van de bijzin weg, verander je de persoonsvorm in een deelwoord en trek je zinnen op de volgende manier samen:

Hij gilde van de pijn. Hij pakte zijn knie vast.

Gillend van de pijn pakte hij zijn knie vast.

Foutieve beknopte bijzin

Helaas gaat het in deze constructie nogal eens verkeerd. Hij werkt namelijk alleen als de beide onderwerpen gelijk zijn:

* Vrolijk zingend stopte de bus voor school.

* Uitgeput werd de sleutel in het slot gestoken.

Na fraude te hebben geconstateerd, werd de boekhouder direct ontslagen.

1. Goed
2. Fout

Lekker in onze stoelen liggend, dronken we het koude bier.

1. Goed
2. Fout

Aan de slag: 

lezen in leesboek of werken aan minibetoog.