Les 3: Reinaert de vos

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Pak alvast je leesboek (op je laptop)

 en  pen en papier.

                                                    Nederlands havo 4

Middeleeuwen

Wat staat er nu op je tijdlijn?

Literatuurgeschiedenis

Ik kan/ik weet: Reinaert de vos in een cultuurhistorisch perspectief plaatsen. Ik weet welke tekstsoort het is en in grote lijnen de inhoud van het verhaal. 

vogala.org

Schrijver Willem

• Weinig bekend over 13e-eeuwse auteurs
• Ontstaansdatum onbekend
• Eerste regels: Willem die Madocke maecte, (...)
• Madocke doelt op een eerder dichtwerk (dat verloren is gegaan) 
• 1271: Jacob van Maerlant kritiek op de Madocke
• In 1 perkamenten handschrift 'Madock' vervangen door 'vele verhalen'
• Hierdoor allerlei speculaties 

          Kun je mogelijke verklaringen bedenken voor deze verandering?

We weten heel weinig over 13e-eeuwse auteurs en de omstandigheden waarin zij werkten. Dat geldt ook voor de Reinaert: zo is de ontstaansdatum ervan onbekend en weten we nagenoeg niets over de dichter. Wat weten we wel over de dichter van het lange dierdicht? Niet veel meer dan dat hij zichzelf in de eerste regels van zijn dierdicht introduceert als: Willem die Madocke maecte, / daer hi dicken omme waecte (…). Aangenomen wordt dat de Vlaamse dichter met Madocke doelt op een eerder dichtwerk van zijn hand (dat verloren is gegaan) dat hem menig doorwaakte nacht heeft gekost… 

Waar dat over ging? We hebben een paar aanwijzingen. In zijn eigen Rijmbijbel laat Jacob van Maerlant zich in 1271 neerbuigend uit over een aantal populaire verhalen: ‘…dit is niet Madocs droom of een van de verzonnen verhaaltjes over Reinaert en Artur…’. In één perkamenten Reinaert-handschrift is het woord Madocke met een mesje weggeschraapt en vervangen door de vage aanduiding vele bouken (‘veel boeken’). Dat, en het feit dat het dichtwerk spoorloos is verdwenen, heeft geleid tot allerlei speculaties over dat eerdere werk waarmee Willem naam had gemaakt.

Reinaert de vos

• Dierverhaal (mét vos al sinds de oude Grieken bestaand): menselijke eigenschappen, les, spot/satire
• Heel populair (5 handschriften bewaard, is heel veel, vertaald náár Latijn, verwijzingen in andere werken)
• Bijbelse verwijzingen
• Middeleeuwse rechtssysteem (behoorlijk kloppend)
• Disney Robin Hood, Suske en Wiske, biertje (!) etc. etc. 

Opdracht

• Lees de samenvatting.
• Maak opdracht 1 in een groepje. 
• Werk in je schrift, niet op de bladen.

We gaan dit zo bespreken.

Opdracht

• Maak opdracht 2 en opdracht 3.
• Je mag je laptop gebruiken of om papier vragen.
• Vul je samenvatting aan met het verhaal van Reinaert de vos en wat je vandaag hebt geleerd.

We presenteren zo een aantal opdrachten voor de klas en bespreken de vragen van opdracht 3. 

Evaluatie

Wat is volgens jullie de les die de middeleeuwer meekreeg van het verhaal Reinaert de vos?

Het nut en doel van een dierenepos bestaat erin om de menselijke natuur

aanschouwelijker te maken, onder meer door het gebruik van dieren om de

menselijke eigenschappen en zwakheden te tonen. Door het gebruik van dieren moet er geen expliciete moraliserende les meer worden gegeven. Het dierenepos

wil de “mensenwereld […] in al haar voosheid en domheid” tonen door de

complexe mensenwereld voor te stellen door middel van een meer eenvoudige

dierenwereld. In Reynaert krijgen we als mensen een spiegel aangeboden waarin

we onszelf herkennen.

Antwoorden

3. Reinaert is een hekeldicht: de ridderroman, de standenmaatschappij, het middeleeuwse recht. Je leert over de menselijke aard: hebzucht, bedrog, recht en onrecht. 

4. Om indirect iets over mensen te kunnen zeggen is er gekozen voor een dierdicht, symboliek is daar geschikt voor. 

5. De boodschap van Reinaert is zeker nog actueel, de menselijke aard is niet zoveel veranderd. Dit geldt ook voor onrecht in de wereld. 

overige vragen: eigen antwoorden.

Huiswerk

• Samenvatting t/m Reinaert af
• 15 november: Dagen van gras uit