Formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

VERWIJSWOORDEN

Verwijswoorden verwijzen meestal 

naar een woord dat al eerder genoemd is of 

wijzen vooruit naar een woord dat nog genoemd gaat worden.

Het was vervelend dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg.
Het verwijst naar:

____

1. mijn vakantie
2. was vervelend
3. kiespijn
4. dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg

Die generatie wil dat er meer met haar wensen rekening wordt gehouden.
Haar verwijst naar:

_____

1. Die generatie
2. wensen
3. rekening houden
4. met haar wensen rekening houden

De toneelvereniging zal haar voorstelling dit jaar in de Nobelaer geven.
Haar verwijst naar:

_____

1. De toneelvereniging
2. voorstelling
3. dit jaar
4. in de Nobelaer.

Verwijswoorden

de-woorden: verwijs met deze of die

het-woorden: verwijs met dit of dat

de-woorden en het-woorden

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Verwijswoorden

vrouwelijke woorden: verwijs met zij of haar

mannelijke woorden: verwijs met hij of zijn

onzijdige woorden: verwijs met het of zijn

vrouwelijk / mannelijk / onzijdig

Als mijn tante komt logeren, neemt zij haar hondjes mee.

Ben gaat zwemmen en hij neemt zijn duikbril mee.

Het rugbyteam behaalde zijn eerste beker.

Verwijswoorden

hun:

hen:

hun of hen

hun iPad (bezittelijk voornaamwoord)

Ik geef hun een iPad (meewerkend voorwerp zonder voorzetsel)

die jongen heeft hen voorgelogen (lijdend voorwerp)

Ik geef een iPad aan hen (na een voorzetsel)

Verwijswoorden

waarmee, waarvan, waarover, waaraan etc.

verwijzen naar zaken of dingen:

De bus waarmee we naar Berlijn reisden, was comfortabel.

Dat is de deur waartegen ik gebotst ben.

Verwijswoorden

met wie:

met wie, van wie, over wie, aan wie etc.

verwijzen naar personen

De klasgenoot met wie ik afgesproken had, is helaas ziek.

De schrijver, van wie iedereen het boek heeft gelezen, heeft een prijs gewonnen.

De fiets ___ ik jarenlang naar school fietste, is gestolen.

1. op wie
2. waarop

De jongen ___ Madelon verliefd is, heet Wietse.

1. op wie
2. waarop

Lady Gaga, ___ Anna een fan is, treedt deze maand op in Ziggo Dome.

1. van wie
2. waarvan

De economieleraar ___ ik je vertelde, geeft ook wiskunde.

1. over wie
2. waarover

Laura heeft zes katten, ____ ze een speciale band heeft.

1. met wie
2. waarmee

Daar is ___ met wie opa altijd wandelt.

1. de hond
2. de mevrouw

Heb jij ___ dat je moet maken al af?

1. de opdracht
2. het werkstuk

Samentrekkingen op zinsniveau: voorwaarden

Het feest duurde lang en het feest was erg gezellig

Dezelfde functie: in beide zinnen is 'het feest' het onderwerp

Dezelfde betekenis: 'het feest' heeft dezelfde betekenis

Hetzelfde getal: 'het feest' heeft hetzelfde getal

Het feest duurde lang en was erg gezellig

Foutieve samentrekking -getal

Foutieve samentrekking betekenis

Foutieve samentrekking gram. functie

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken. 

Marcel heeft zijn vriendin gefeliciteerd en een cadeau gegeven.

Paul is ziek en naar huis gegaan.

GOED

Fout

De clown trok zijn kleren uit en zich nergens iets van aan.

Ze stak de sigaret met een aansteker en de kaars met een lucifer aan.

Incongruentie

• De media heeft iets naars gepubliceerd.
• (de media = meervoud; heeft = enkelvoud)
   = INCONGRUENTIE
  
  
• De klas hebben dat leuk georganiseerd!
• (klas = enkelvoud; hebben = meervoud)
  = INCONGRUENTIE

In welke zin is sprake incongruentie?

1. De nieuwe leden werden gevraagd de contributie steeds voor het einde van de maand te betalen.
2. Pieter studeert nu veel langer, maar de nieuwe studie bevalt hem echter beter.
3. Na het sporten kwam Jette tot de ontdekking dat haar fiets gestolen was.
4. Aan de goede bedoelingen van zijn docent heeft mijn broer lang aan getwijfeld.

incongruentie

foutieve samentrekking

congruente zin

samentrekking

Zowel mijn vader als ik heb honger.

15% van de mensen stemt voor FvD

Een groep kinderen zetten de boel op stelten.

Robert houdt wel van boeken die realistisch zijn, maar niet van thrillers

Ging dit goed en heb je de opdrachten uit je boekje af?

Werk dan verder aan je script

Ging dit iets minder?

Oefen dan nog goed voor de toets van vrijdag