veel steden raken overbevolkt, buiten de stad wordt voedsel verbouwd en handel komt op
Naast adel en geestelijkheid krijgen ook burgers zeggenschap
Zij geven opdracht voor de bouw van grote kathedralen voor aanzien en doen mee aan gebedsdiensten
De kerk veranderd door de aanwezigheid van burgers: meerstemmige zang, toneel om verhalen uit te beelden.
Christus wordt steeds meer als 'mens' gezien
Notre Dame in Reims
Vanaf 1150 - Gothiek, bouwstijl om te imponeren
Veel mensen kunnen ontvangen worden, grote roosvensters, spitsbogen die mogelijk maken hoger te bouwen
In plaats van laatste oordeel annunciatie en visitatie
Beelden komen weer los te staan