13.1 Eten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Voorkennisvragen

Voorkennisvragen:

1. Hoe komen dieren aan hun voedingsstoffen?

2. Kun je aan het uiterlijk van een dier zien wat voor dieet het heeft?

3. Wat is denk je makkelijker om te verteren? Vlees of Groenten? 

4. Hoe komen planten eigenlijk aan hun voedingsstoffen?

Leerdoelen 13.1

- Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten.

- Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

- Je kunt uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken.

- Je kunt beschrijven hoe planten aan voedsel komen.

- Je kunt uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze opgegeten worden. 

Startopdracht:

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken van 13.1.

Kun je de leerdoelen hiernaast uitleggen?

Uitleg 

Opdrachten 

Afsluiting 

Leerdoelen 13.1

- Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten.

- Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

- Je kunt uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken.

- Je kunt beschrijven hoe planten aan voedsel komen.

- Je kunt uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze opgegeten worden. 

Hoe kauwen dieren?

Planteneters - bijv. koeien

Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden

Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.

Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

Bekijk de volgende animatie en beantwoord de volgende vragen:

1. Uit welke stoffen bestaat vlees voornamelijk?

2. Zijn dierlijke cellen moeilijk of makkelijk te verteren vergeleken met plantencellen?

3. Welke celonderdeel van plantencellen zorgt voor dit verschil?

4. Hoe bewegen knaagdieren hun kaken? Hoe verschilt dit van schapen?

5. Wat gebeurd er met de tanden en kiezen van planteneters?

6. Voel en tel eens met je tong? Wat is de tandformule van je eigen gebit? 

Practicum 1: Wat eet dit dier?

Schedels en gebitten bekijken. 

Waardoor zijn honden slanker dan koeien?

Plantencellen hebben een celwand en zijn daardoor moeilijk fijn te kauwen en te verteren. Planteneters hebben daarom een lange darm die opgepropt zit in de dikke buik. 

Dierlijke cellen hebben geen celwand en zijn daardoor makkelijk fijn te kauwen en te verteren. Daarom is het verteringsstelsel korter. Dus een dunnere buik.

En alleseters zitten er tussenin

13.1

Maken opdrachten:

3, 4, 6, 9, 11

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

 - Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten.

- Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

Klassikaal nabespreken  (m.b.v. spinner)

Wat kun je aan het gebit van dieren zien?

1. In welke omgeving het dier leeft.
2. Wat voor voedsel een dier eet
3. Wat een dier lekker vindt
4. Hoe groot een dier is.

Een dier heeft knipkiezen. Dit dier is een:

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

In het gebit van een zeehond zitten snijtanden en scherpe kiezen. Ook heeft hij grote hoektanden. Bij welke groep dieren hoort een zeehond?

1. Alleseters
2. Vleeseters
3. Plantenetesr

Een dier heeft plooikiezen. Dit dier is een:

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

Lezen

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken op blz 154 en 155.

Tekstbegripvragen:

1. Waar gebruiken dieren de energie voor die ze uit hun voedsel halen?

2. Planten kunnen niet eten, hoe komen zij aan hun voedingsstoffen?

3. Dieren kunnen niet alleen eten, ze kunnen ook opgegeten worden. Op welke manieren kunnen dieren voorkomen dat ze worden opgegeten?

4. Planten willen ook niet opgegeten worden, hoe kunnen zij voorkomen dat ze worden opgegeten?

Energiebalans

Dieren moeten genoeg energie uit hun voedsel binnenhalen om te kunnen overleven. 
In een energiebalans kan je zien hoeveel energie een dier binnenkrijgt en waarvoor hij die energie gebruikt

Energiebalans

E:Energie

B: Beweging

T: Temperatuur

P: Maken van nieuwe cellen

U: Wat het lichaam uit gaat
      (poep, urine, zweet)

Hoe 'eten' planten

Groene planten maken zelf voedingsstoffen tijdens fotosynthese

De energie die nodig is om glucose te maken haalt de plant uit zonlicht. 

Van glucose maakt de plant voedingstoffen zoals: zetmeel, vetten en eiwitten.

Daarvoor zijn mineralen nodig, die zuigt de plant op met de wortels. 

Van de eiwitten groeit de plant,  vetten en zetmeel zijn reservestoffen.

Waardoor worden organismen niet gegeten

Hoe voorkomen organismen dat ze worden opgegeten?

Camouflage --> door niet op te vallen in hun omgeving

Mimicry --> lijken op een ander gevaarlijk dier (bijvoorbeeld zweefvliegen die op wespen lijken)

Maken van bittere stoffen (soms giftig!)

Stekels zoals de roos of brandnetels

Verdediging door goede zintuigen en vluchten

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander (giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

13.1

Maken opdrachten:

3, 4, 6, 9, 11, 12, 14, 16 t/m 18, 21 t/m 23.

 

Nakijken!!!! 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Braindumps maken van iedere groene vak
• Conceptmap maken, probeer de groene vakken te verbinden
• Biologievideo's bekijken + mini verslagje van wat je hebt geleerd
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.

Fotosynthese

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Dit is een voorbeeld van

1. Camouflage
2. Mimicry
3. Beide
4. Geen van beide

Dit is een voorbeeld van

1. Camouflage
2. Mimicry
3. Beide
4. Geen van beide

11.1 Les 2 huiswerk 

Maken opdr 13 t/m 20 

 Nakijken 11.1