De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Waarom was de standensamenleving zo oneerlijk?

1. De geestelijken betaalden alle belasting
2. De adel had alle macht door het feodalisme
3. De koning had de absolute macht
4. De derde stand betaalde alle belasting

Wat droeg niet bij aan de centralisatie van Lodewijk XIV?

1. Het paleis van Versailles
2. Géén godsdienstvrijheid
3. De standensamenleving
4. Professionele belastinginners

Wat is het droit divin?

1. God wijst de vorst aan
2. Het volk wijst de vorst aan

Wat is de Verlichting?

1. Een nieuwe manier van denken
2. Een ander woord voor wetenschappelijke revolutie
3. De Renaissance

De Verlichting 

Doelen

Aan het einde van de les weet je:

• Waarom de wetenschappelijke revolutie en ontdekkingsreizen tot de Verlichting leidden
• De kern van het sociaal contract
• De kern van de Trias Politica
• Wat het verschil is tussen het droit divin en het verlicht absolutisme

Oorsprong

• Dankzij wetenschappelijke revolutie en de ontdekkingsreizen ontstaat de Verlichting
  
• 1. Nieuwe volkeren, dieren en planten
  
• 2. Uitvindingen zorgen voor meer kennis van de wereld
  
• Traditioneel geloof komt onder druk te staan: deïsme --> "horlogemaker" 
• Absolute vorsten baseren hun macht op het geloof: droit divin (goddelijk recht)
  
• Verlichting is gevaar voor de koning

Filosofen

• Francis Bacon: empirisme --> waarneembaar bewijs door experimenten
  
• René Descartes: verstand aan basis van kennis (rationalisme)
  
• John Locke: sociaal contract:
  
• De staat moet het volk beschermen, anders mag het volk in opstand komen
  
• Thomas Hobbes: absolutisme noodzakelijk, anders chaos
  
• Diderot: verzamelt filosofische teksten in Encyclopédie 

De vorst regeert bij de gratie van zijn onderdanen en moet met recht en reden over hen regeren, hen beschermen en liefhebben zoals een vader zijn kinderen liefheeft en zoals een herder met hart en ziel zijn schapen beschermt. Als een vorst zijn plichten niet nakomt, maar, in plaats van zijn onderdanen te beschermen, hen probeert te onderdrukken als slaven, dan is hij geen vorst, maar een tiran. In dat geval mogen zijn onderdanen, na beraadslaging in de Staten-Generaal, hem afzweren en een andere leider kiezen.”

Plakkaat van Verlatinghe

Doelen

Aan het einde van de les weet je:

• Waarom de wetenschappelijke revolutie en ontdekkingsreizen tot de Verlichting leidden
• De kern van het sociaal contract
• De kern van de Trias Politica
• Wat het verschil is tussen het droit divin en het verlicht absolutisme

Wat is de kern van het sociaal contract?

1. God wijst de vorst aan
2. Het volk wijst de vorst aan

Wat droeg niet bij aan de centralisatie van Lodewijk XIV?

1. Het paleis van Versailles
2. Géén godsdienstvrijheid
3. De standensamenleving
4. Professionele belastinginners

Filosofen

• Montesquieu: Trias Politica (scheiding der machten:
  
• Wetgevend, uitvoerend, rechtsprekend
  
• Moeten gescheiden zijn om machtsmisbruik te voorkomen
  
• Voor Verlichtingsfilosofen is ongelijkheid onnatuurlijk
  
• Daarnaast is de kerk gevaarlijk --> verblindt het volk
  
• Om censuur te voorkomen worden de boeken in de Republiek gedrukt

Absolutisme

• Jacobus II: katholiek koning in een protestants Engeland 
• Engelse adel vreest godsdienstvervolgingen
  
• 1688: Glorious Revolution
  
• Stadhouder Willem III verdrijft Jacobus en wordt vorst van Engeland
  
• Verlicht absolutisme: koning is vertegenwoordiger van het volk
• Voorbeelden: Frederik de Grote, Catharina de Grote

De vorst regeert bij de gratie van zijn onderdanen en moet met recht en reden over hen regeren, hen beschermen en liefhebben zoals een vader zijn kinderen liefheeft en zoals een herder met hart en ziel zijn schapen beschermt. Als een vorst zijn plichten niet nakomt, maar, in plaats van zijn onderdanen te beschermen, hen probeert te onderdrukken als slaven, dan is hij geen vorst, maar een tiran. In dat geval mogen zijn onderdanen, na beraadslaging in de Staten-Generaal, hem afzweren en een andere leider kiezen.”

Plakkaat van Verlatinghe

Is dit doel besproken?
Waarom de wetenschappelijke revolutie en ontdekkingsreizen tot de Verlichting leidden

1. Ja
2. Nee

Is dit doel besproken?
De kern van het sociaal contract

1. Ja
2. Nee

Is dit doel besproken?
De kern van de Trias Politica

1. Ja
2. Nee

Is dit doel besproken?
Wat het verschil is tussen het droit divin en het verlicht absolutisme

1. Ja
2. Nee