Heksenvervolgingen

• LEF
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3

Klas 3

Periode 2: Oorzaak en gevolg van keuzes en overtuigingen.

Heksenvervolgingen

Lesdoelen

• Je kan beschrijven wat heksenvervolgingen zijn en waarom deze plaatsvonden.
  
• Je kan uitleggen wat het oude geloof en de oude godin betekenen.
• Je herkent de invloed van de boekdrukkunst in het verspreiden van ideeën.
• Je vergelijkt de invloed van de boekdrukkunst op de heksenvervolging met de invloed van sociale media vandaag de dag.
  
• Je kan kritisch nadenken over de vraag “Wat is waarheid?” en hoe je dat kunt testen.
  
• 
  

Les over heksenvervolgingen.

Lesdoelen (volgens de Taxonomie van Bloom)

1. Onthouden: Leerlingen kunnen beschrijven wat heksenvervolgingen zijn en waarom deze plaatsvonden.

2. Begrijpen: Leerlingen kunnen uitleggen wat het oude geloof en de oude godin betekenen.

3. Toepassen: Leerlingen herkennen de invloed van de boekdrukkunst in het verspreiden van ideeën.

4. Analyseren: Leerlingen vergelijken de invloed van de boekdrukkunst op de heksenvervolging met de invloed van sociale media vandaag de dag.

5. Evalueren: Leerlingen kunnen kritisch nadenken over de vraag “Wat is waarheid?” en hoe je dat kunt testen.

WAT is hekserij?

Schrijf de woorden waarmee je dit associeert op de volgende slide.

Hekserij

Waarom denk je dat veel mensen bang waren voor heksen?

WAT waren heksenvervolgingen?

Schrijf de woorden waarmee je dit associeert op de volgende slide. 

Heksenvervolgingen

Voor de beeldvorming

Op internet zijn er allerlei filmpjes te zien over heksenvervolgingen. Ook hier is het opletten op: wat is waar?

Een video van school-tv is redelijk gebaseerd op feiten uit de geschiedenis. 

Kijk de video via de volgens slide. 

link naar de video:

https://schooltv.nl/video-item/heksenvervolgingen-is-jouw-buurvrouw-een-heks

plak en knip deze, en zet hem klaar naast deze lessonup.

Waarom was het leven van de meeste mensen in de middeleeuwen zo moeilijk?

Oude religie

Voor het Christendom zich verspreidde in Europa, waren hier veel oude natuurreligies. De oude religie is een natuurgerichte levenswijze waarin de vrouwelijke godin centraal staat als symbool voor leven en vruchtbaarheid. De nadruk ligt op de cycli van de natuur en de relatie tussen mens en aarde, wat zich uit in rituelen en de viering van seizoenen en maanstanden. Dit geloof benadrukt balans en respect voor alle levende wezens en de aarde zelf als een heilige bron van leven.

Heksen

• Heksen waren vaak vrouwen (of mannen) die veel wisten van de natuur en hier ook veel uit konden gebruiken. 
• Denk aan vroedvrouwen, mensen die veel wisten van kruiden en de werking ervan.
• Er werd gezocht naar een zondebok, iemand die je de schuld kunt geven.
• Deze zondebokken werden vaak gevonden in mensen die anders waren.
• Zo werden sommige vrouwen (én mannen) van hekserij beschuldigd.

De rol van de kerk bij de 

vervolging van heksen

• Als je dacht dat iemand een heks was, kon je hem of haar aangeven bij de inquisitie (de rechtbank van de kerk). 
  

• Er kwam een onderzoek om te kijken of de persoon echt een heks was. 
  

• Er werden vele mensen gefolterd en er werden heksenproeven uitgevoerd. 

De rol van de kerk

• De kerk deed erg weinig aan de vervolgingen van heksen
• Het christelijke geloof was het enige echte geloof: alle andere geloven waren ketters en moest worden gedood.

De rol van de boekdrukkunst

Door de boekdrukkunst, werd het boek Malleus Maleficarum, oftewel de heksenhamer afgedrukt. Hierdoor gingen veel rechtbanken (de inquisitie in de verschillende landen) hiermee werken. 

Malleus Maleficarum, beter bekend als de Heksenhamer (letterlijke vertaling: de hamer van de opzettelijke kwaaddoensters) is een 15e-eeuws handboek voor de heksenjacht met gedetailleerde ondervraging van heksen en de meest effectieve foltermethoden. Het is geschreven in 1485-1486 door Heinrich Kramer[1] (ook: Henricus Institoris), een dominicaanse inquisiteur. Het was een soort praktische handleiding waarmee wereldse rechters duivelaanbidders konden bestrijden, zodat de inquisitie haar aandacht op belangrijker zaken kon richten. Kramer voegde Jacob Sprenger toe als auteur om het boek meer bekendheid te geven, hoewel die er niets mee te maken had. Het boek kwam eerst uit in Duitsland en werd snel een succes in Europa.

Heksenvervolging

• In Europa zijn er tussen 1450 en 1650 ongeveer 60.000 mannen en vrouwen als 'heks' vervolgd. Zeker als het boek de Heksenhamer werd gebruikt, werden vrouwen en soms mannen zwaar gemarteld om een bekentenis af te leggen.

Wegen

Waarom: Heksen konden op een bezemsteel vliegen. Je moest wel heel erg licht zijn om dat te kunnen.

Wat:  Er werd gecontroleerd of de verdachte geen extra gewichten droeg. Daarna moest hij of zij een linnen hemd aantrekken en op de weegschaal (de waag) gaan staan.

Het resultaat: de waagmeester vergeleek het gewicht van de verdachte met zijn of haar lengte en lichaamsbouw.

De waterproef

Waarom: Heksen moesten licht zijn om te kunnen vliegen op een bezemsteel.

Wat: De handen en de voeten van de heks werden aan elkaar vastgemaakt. Daarna werd hij of zij in het water gegooid.

Het resultaat: Als je zonk was je onschuldig. Als je bleef drijven was je dus heel licht en daarom dus een heks.

De vuurproef

Waarom: God zou er bij onschuldige mensen voor zorgen dat de brandwonden herstelden.

Wat: De verdachte moest over hete kolen lopen, handen in het vuur steken of een gloeiend heet voorwerp vasthouden.

Het resultaat: als de brandwonden herstelden was de verdachte onschuldig. Als dat niet het geval was, was hij of zij een heks.

Wat denk jij? Was het waar wat er in de heksenhamer stond beschreven? Kon je zo aantonen wie een heks was?

Hoe zou jij het vinden als er leugens over jou werden verteld of als je vals beschuldigd zou worden

Wat is volgens jou de overeenkomst tussen de boekdrukkunst van toen en de social media van nu?

Bij deze vraag gaat het erom dat leerlingen zich bewust worden dat niet alles wat geschreven wordt ook waarheid is. We hebben vaak te maken met fake nieuws. In leerjaar 1 hebben we een hele les gehad over Area 51 en het verspreiden van fake nieuws. die kun je hier nogmaals aanhalen. 

Zowel in de tijd van de boekdrukkunst als in het sociale media-tijdperk zijn mensen afhankelijk van bronnen en persoonlijke vaardigheden om waarheid te herkennen. Hoewel we vandaag de dag toegang hebben tot veel meer informatie en factchecking-tools, blijft het een uitdaging om een onderscheid te maken tussen waarheid en misleiding, vooral in tijden van snelle communicatie en uiteenlopende meningen.

Hoe controleer jij of dat wat je ziet of leest op social media waar is?

Opdracht 

1. Ga zelf of in een tweetal op zoek ; wat kan je vinden over heksen op het internet.
2. Hoe controleer je of dat wat je ziet of leest waarheid is?
3. Maak een keuze:  wat is volgens jullie waar over heksen?
4. Maak een korte presentatie over hoe jij (of jullie tweetal) over heksen denken en als waar bestempelen.

Deze opdracht is optioneel

Doelen bereikt?

• Je kan beschrijven wat heksenvervolgingen zijn en waarom deze plaatsvonden.
  
• Je kan uitleggen wat het oude geloof en de oude godin betekenen.
  
• Je herkent de invloed van de boekdrukkunst in het verspreiden van ideeën.
  
• Je vergelijkt de invloed van de boekdrukkunst op de heksenvervolging met de invloed van sociale media vandaag de dag.
  
• Je kan kritisch nadenken over de vraag “Wat is waarheid?” en hoe je dat kunt testen.

Wat sprak jou in deze les het meeste aan?

Bedankt voor de aandacht!