2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2.1: Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

Paragraaf 2.1: Leerdoelen:

1. hoe twee machtige wereldrijken in het Middellandse Zeegebied tegenover elkaar kwamen te staan (hh) 
2.  hoe de twee rijken omgingen met godsdiensten (hh) 
3. Je weet hoe de handel achteruitging
4. je weet welke slavernij er was

Deze les:

• Geschiedenis op reis 
• Herhaling vorige les+ oefenvragen
• Uitleg 2.1: achteruitgang van de handel
• Uitleg 2.1: slavernij
• Aan de slag met opdrachten

Puntenwedstrijd

Toets inzien: afspraak maken! 

Geschiedenis op reis 

• Wat is 'geschiedenis op reis?'
• Ervaringen en reizen met elkaar delen
• St Pieterskerk
• Wat is dit? 
• Wanneer was je er? 
• Hoe vond je het? 
• Wat viel je op? 

Welke twee rijken hebben we gezien in de vorige les + wat weet je er nog over?

Noem het verschil in godsdienst

Noem twee verschillen tussen de wereldrijken

Noem een overeenkomst tussen de wereldrijken

Herhaling vorige les 

Spaanse Rijk (Karel V)	Ottomaanse Rijk
Katholiek	Islam
Joden, moslims en protestanten vervolgd	Joden en christenen moeten meer belasting betalen & hebben meer vrijheid
Midden-Europa (Spanje, Nederlanden, Oostenrijk)	Zuidoost-Europa (Turkije, Balkan)

Gebruik bron 2.
De bron gaat over ontwikkelingen.
Noteer uit de bron een voorbeeld van verandering en een voorbeeld van continuïteit.

Achteruitgang in de handel:

Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.C. – 500 n.C.):

• Middellandse - en Zwarte Zee gebruikt voor handel
• Handel tussen Europa, Afrika en Azië

Tijd van Steden en Staten (1000 n.C. - 1500 n.C.): 

• Handelaren uit Genua en Venetië stichtten handelsposten
• Bloeiende handel tussen Europa en Azië

Achteruitgang van de handel:

Na 1400 achteruitgang in de handel:

• Ottomanen veroverden veel steden met Italiaanse handelsposten
• In Ottomaanse handelssteden moesten Italianen veel meer betalen voor de Oosterse koopwaar
• Piraten maakten de Middellandse Zee steeds onveiliger

Slavernij:

• Islamitische piraten uit Barbarije ( Marokko, Algerije, Tunesië), mensen tegen losgeld vrijlaten of verkopen als slaaf in het Ottomaanse rijk. 

Slavernij:

Slavenmarkt in Constantinopel:  

• Iedereen kan ongehinderd slaven kopen
• Gebruikt om zieken te verzorgen, in het huishouden te werken of ...

Ottaviano Bon (1552-1623) was een ervaren diplomaat uit Venetië. In 1604 stuurde zijn regering hem naar Istanbul (de Turkse naam voor Constantinopel) om bij de troonbestijging van de nieuwe sultan Ahmed I te zijn. Bon schreef een boek over zijn ervaringen in Istanbul. Daarin beschrijft hij ook de slavenmarkt: De Turken mogen slaven kopen van elke religie en van elk volk. Ze mogen met hen doen wat ze willen (behalve hen doden). De christenen en joden daar mogen dat niet. Zij mogen alleen christenen en joden kopen.

Aan de slag:

Wat? Van paragraaf 1.2 opd. 5,6, 7

Tekstboek: Blz. 29-30

Werkboek: Blz. 36-37 

Je mag samenwerken, maar op fluistertoon overleggen!