Hoofdletters en leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdletters en leestekens

Hoofdletters

• Aan het begin van elke zin gebruik je een hoofdletter. 
• Je gebruikt een hoofdletter bij bijvoorbeeld namen, bedrijven en aardrijkskundige namen.

Is de volgende zin goed geschreven?
'morgen ga Ik naar Amsterdam.'

1. Ja
2. Nee

Hoe moet de zin: 'morgen ga Ik naar Amsterdam.' wel geschreven worden?

Is de volgende zin goed geschreven?
'Ik ga morgen solliciteren bij jumbo.'

1. Nee
2. Ja

Hoe moet de zin: 'Ik ga morgen solliciteren bij jumbo.' wel geschreven worden?

Wanneer gebruik
je een punt?

Punt en komma

Punt

• Aan het eind van een zin
• Bij afkortingen, bijvoorbeeld: a.u.b., bijv., blz. en m.b.v.

Wanneer gebruik
je een komma?

Punt en komma

Komma

• Tussen twee persoonsvormen (Als je klaar bent, mag je gaan.)
• In een opsomming, behalve voor 'en' (Een paar dieren zijn: de leeuw, de tijger en de panter.)
• Tussen twee bijvoeglijke naamwoorden die bij een zelfstandig naamwoord horen (De mooie, rode fiets.)
• Achter de aanhef van een brief (Geachte Jan, )
• Bij een aanspreking voor of na de naam ('Jan, kan je even komen.' of 'Kom maar, Jan?')
• Rondom een toevoeging die wat meer vertelt over de zin/tekst/het onderwerp (Jan, die vandaag jarig is, krijgt cadeautjes.)
• Voor voegwoorden. Let op: dit geldt bijna nooit voor het voegwoord 'dat' (De miereneter heet zo, omdat hij veel mieren eet.)

Is de volgende zin goed geschreven?
'Het eten dat ik thuis vaak eet zijn: spruitjes. boerenkool, en wortels,'

1. Nee
2. Ja

Hoe moet de zin: 'Het eten dat Jan thuis vaak eet zijn: spruitjes boerenkool, en wortels' wel geschreven worden?

Vraagteken

• Je gebruikt de vraagteken aan het einde van een zin. 
• Je gebruikt een vraagteken wanneer de zin een vraag bevat.
• Om nieuwsgierigheid, twijfel of onzekerheid uit te drukken.

Maak hier een vraagzin van: 'Hij vroeg me of ik wilde gaan.'

Uitroepteken

• Een uitroepteken (!) wordt gebruikt om een sterke emotie, verrassing, enthousiasme, of een opdracht uit te drukken in geschreven tekst. 
• Emotie: Het wordt vaak gebruikt om vreugde, verrassing, woede, frustratie, verbazing, spanning of dringendheid uit te drukken. Voorbeeld: "Wat een geweldig nieuws!" of "Pas op!"
• Uitdrukkingen: Het uitroepteken wordt vaak gebruikt na een uitdrukking om er kracht bij te zetten. Voorbeeld: ‘Ongelooflijk!’ , ‘Geweldig!’
• Bevelen en instructies (gebiedende wijs): Het uitroepteken ook gebruikt achter instructies en bevelen. Voorbeeld ‘Sta op!’, ‘Ga weg!’
• Dialoog: Uitroeptekens kunnen worden gebruikt in geschreven dialoog om nadruk te leggen op de emotie en toon van een personage. Voorbeeld: ‘Ik kan het niet geloven!’ riep ze uit. 
• Gebruik de uitroepteken met mate.
• 
  

Schrijf de volgende zien goed: 'Jan, ga weg.'

Puntkomma

• om twee zinnen die bij elkaar horen te verbinden (zonder een voegwoord) 
• Twee zinnen tot een langere zin
• Net als de punt sluit de puntkomma een zin af, maar tegelijkertijd maakt ze duidelijk dat er een nauwe band is met de volgende zin.

Maak hier een zin van met een puntkomma: "Ze hield van lezen." en "Hij gaf de voorkeur aan films kijken."

Dubbele punt

• Een dubbele punt wordt gebruikt om een lijst, citaat, verklaring, samenvatting of formele brief aanhef te introduceren. Het helpt bij het structureren en verhelderen van de geschreven tekst.

Plaats een dubbele punt op de juiste plek in de volgende zin:
"Hij zei ik kom langs vanavond"

Aanhalingstekens

• wordt gebruikt als een zin letterlijk wordt geciteerd of om een betekenis van een woord of uitdrukking te omschrijven
• enkele aanhalingstekens worden gebruikt bij ironisch gebruik
• dubbele aanhalingstekens worden gebruikt bij citeren 

Plaats de aanhalingstekens op de juiste plek in de volgende zin:
'Ik hou niet van appeltaart, zei ik.'

Haakjes

• Wordt gebruikt als een zin letterlijk wordt geciteerd of om een betekenis van een woord of uitdrukking te omschrijven
• Wordt gebruikt om een stukje informatie dat niet belangrijk is in de zin er toch in te zetten
• Haakjes gebruik je ook als je binnen een citaat iets weglaat. Je citeert niet het hele stuk

Plaats de haakjes op de juiste plek in de volgende zin:
'Jan 3 jaar houd van auto's.'

Beletselteken

• De zin wordt afgebroken 
• De lezer zelf geacht word een woord op de puntjes in te vullen (zin wordt dus niet afgemaakt) 
• Plotselinge pauze, of lange onderbreking

Plaats het beletselteken op de juiste plek in de volgende zin:
'De oude bibliotheek was gevuld met mysterieuze geheimen en krakende boekenkasten.'