Muziek Romantiek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Romantiek en Realisme

Leerdoelen

o Je kent de voorstellings- en vormgevingkenmerken van het neoclassicisme, de romantiek, het impressionisme, het realisme en het postimpressionisme (waaronder het pointillisme);

 

o Je kent van elke bovengenoemde kunststroming een aantal belangrijke kunstenaars;

o Je weet wat de Salon is en wat de procedure is voor kunstenaars als ze hun werk willen tentoonstellen;

o Je kan uitleggen welke invloed de uitvinding van de fotografie heeft gehad op het impressionisme.

ROMANTIEK

IMPRESSIONISME

REALISME

gevoel en emotie belangrijk

exotisme

wegvluchten uit werkelijkheid (verleden of fantasie)

werking van kleur en licht belangrijk)

momentopname weergeven

snel werken: toetsen en vlekken

gewone mensen als onderwerp (arbeiders)

weergeven werkelijke wereld zonder opsmuk

ROMANTIEK

IMPRESSIONISME

REALISME

Wat zijn de
muzikale middelen?

Muzikale middelen:

Toonhoogte

Toonduur (maat/ritme)

Tempo

Dynamiek

Klankkleur

met deze vormgevingsmiddelen creëren componisten muziekstukken, composities.

Leerdoelen

o Weet je aan de hand van welke begrippen je muziek kan beschrijven;

o Kan je kenmerken noemen van Romantische muziek en impressionistische muziek;

o Ken je een aantal Romantische muziekstukken;

o Je kan uitleggen waarom het lied een belangrijke muziekvorm werd in de 19e eeuw;

o Kan je uitleggen waarom het voor musici in de 19e eeuw belangrijk is om virtuoos te zijn;

o Ken je de volgende begrippen: programmamuziek, virtuositeit, dynamiek.

Der Erlkönig

Kenmerken muziek Romantiek

Emotie

Virtuositeit

Programmamuziek

Het lied

Opera (wordt besproken bij theater)

Emotie

Enorme dynamiek (hard/zacht)

Exotische akkoorden

Verschil in toonhoogten steeds groter en dramatischer

Virtuositeit

Musici vragen steeds meer van zichzelf, 

wilden aandacht van de burger trekken,

wilden zich onderscheiden van collega’s

Kenmerken virtuositeit:

Perfecte techniek

Vliegensvlugge vingers

Hartstochtelijke speelstijl

Programmamuziek

Instrumentale muziek die geïnspireerd is op een buitenmuzikaal gegeven (de muziek wil iets uitdrukken/uitbeelden of een verhaal vertellen). 

Deze muziek heeft meestal een titel.

De typische romantische thema's komen hierin terug:

De natuur

Het bovennatuurlijke (elfjes, feeën, onderwereld, de dood)

Vaderland (nationalisme)

Legenden, volksverhalen en romans

Het (kunst)lied

Piano werd even belangrijk als stem (zang en piano gelijkwaardig)

Geen couplet-refrein structuur meer, liederen worden doorgecomponeerd

complexer dan volkslied

lange, verhalende tekst

uitgebreider muzikaal verhaal 

(iedere stemmingswisseling en wending van het verhaal moet in muziek worden vertaald)

Huiswerk

o Maak de vragen in deze lessonup (gedeeld via lessonup)

o Werk de leerdoelen uit van Muziek (over Leitmotif en Idee Fixe gaan we het later nog hebben, dus die mag je nog overslaan)

Bekijk de video van 'Der Erlkönig'

Hoe hoor je dat in het lied vier personen worden voorgesteld?

De piano speelt naast de zang een belangrijke rol. Beschrijf de rol van de piano.

Der Erlkönig is een zogenaamd kunstlied, een populair genre in de Romantiek. Het kunstlied wijkt af van het gewone volkslied. Leg dit uit aan de hand van vier zaken die je in Der Erlkönig kan horen.

De elfenkoning

Wie rijdt er zo laat door nacht en wind?

Het is een vader met zijn kind.

Hij houdt de jongen vast in zijn arm,

Omklemt hem stevig en houdt hem warm.-

Waarvoor toch ben je zo bang, mijn zoon?-

Voor de elfenkoning, met mantel en kroon;

Zie jij dan, vader, de elfenkoning niet?-

Mijn zoon, dat is een nevelsliert.-

‘Mijn liefste kind, kom mee met mij!

Zo’n leuke spelletjes spelen wij:

Vol bonte bloemen staat ons strand;

Mijn moeder kleedt ons met goud en kant.’-

Ach vader, ach vader, heb je niet gehoord

Waarmee de koning mij zachtjes bekoort?-

Wees rustig, blijf rustig mijn kind!

In dorre bladeren ritselt de wind.-

‘Ga mee met mij en leer mij kennen;

Mijn dochters zullen jou verwennen,

Ze dansen elke nacht, mijn lieve knaap,

En wiegen en zingen je daarna in slaap.’-

Ach vader, ach vader, kijk ginds naast de baan:

Zie je de koning zijn dochters niet staan?-

Mijn zoon, ik zie ze helder en klaar;

Het lijken die oude grijze wilgen daar.-

‘Ik hou van jou, je bent al wat nu voor mij telt;

En ben je niet willig, dan gebruik ik geweld.’-

Ach vader, ach vader, nu raakt hij me aan!

Elfenkoning heeft mij pijn gedaan!-

De vader huivert, hij rijdt gezwind

Hij houdt in zijn armen het kermende kind,

Bereikt de hoeve ternauwernood;

Het kind in zijn armen was dood.

Der Erlkönig is een lied uit de Romantiek. Noem drie aspecten uit het verhaal waardoor dit lied past bij de romantiek.