3.3 en 3.4 genenparen en kruisingsschema's

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Deze les

- Leer je wat een genenpaar is
- Leer je de begrippen heterozygoot en homozygoot
- Leer je de begrippen dominant en recessief
- leer je een kruisingsschema maken

Genenpaar

Het gen van de vader en het gen van je moeder vormen samen een chromosomenpaar.

homozygoot

Per eigenschap heb je 2x informatie.
Deze kan gelijk zijn. 
Dan ben je homozygoot voor deze eigenschap

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je 2 varianten: Gen A of gen a

Als je homozygoot bent voor deze eigenschap heb je dus:
- of AA
- of aa

Heterozygoot

Je kunt ook van beide ouders een verschillend gen erven.
Je bent dan heterozygoot voor deze eigenschap.

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je gen A of gen a.

Als heterozygoot heb je dan:  Aa

Checkvraag:

Een gen heeft 2 varianten: R en r

- Schrijf het genotype op van een homozygoot
- Schrijf het genotype op van een heterozygoot

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

heterozygoot

rr

Rr

RR

Welke kleur haar?

Welke kleur haar?

Dominant of Recessief

B  =  zwart haar = dominant
b = blond haar = recessief

Wanneer iemand het dominante gen B heeft, 
zal deze persoon zwart haar hebben.
Ook als hij heterozygoot (Bb) is. 
Het gen voor zwart haar is Dominant.

Checkvraag

Bij cavia's is kort haar (R) dominant over lang haar (r)

-Wat is het genotype van een cavia met lang haar?
-Welke genotypes kan een cavia met kort haar hebben?

Bij cavia's is kort haar (R) dominant over lang haar (r)
Wat is het genotype van een cavia met lang haar?

1. rr
2. Rr
3. rR
4. RR

rr

Rr of RR

Kruising!

Hoe zien de jonkies eruit? 
Stap 1: de genotypes opschrijven

- Stel de kortharige cavia is heterozygoot.

P =    Genotype x  Genotype

Hoe zien de jonkies eruit?
Stap 1

P=      Rr   x rr

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken?

Rr                        x                          rr
R of r                                              r

Stap 3: kruisingsschema

Stap 4: conclusies

Jonkies worden F1 genoemd.
Je schrijft op wat de verhouding is in het fenotype  van de jongen

De jongen: F1

F1           1/2 kortharig    en    1/2 langharig


           verhouding:  Kort  1 : 1 lang          

Checkvraag

Werk het volgende vraagstuk in tweetallen uit:

2 cavia's zijn heterozygoot voor de kleur van de vacht.

Zwart (Z) is dominant over bruin (z).
Wat is het fenotype van de nakomelingen (en in welke verhouding)

Wat is het genotype van de nakomelingen (en in welke verhouding)

Bij een dier zijn de volgende eigenschappen bekend:

A = krullend haar
a = sluik haar
Bij welke kruising is de kans het grootst op zoveel mogelijk jongen met sluik haar?

1. Aa x aa
2. Aa x Aa
3. AA x aa
4. Aa x AA

Twee ouders zijn heterozygoot voor de bruine oogkleur. Bruine ogen is dominant over blauwe.
Ze krijgen een eeneiige tweeling Guus en Kees.

Guus heeft blauwe ogen. Hoe groot is de kans dat Kees ook blauwe ogen heeft?

1. 0 %
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Bij rundvee is zwartbont dominant over roodbont (zwartbont = Z en roodbont = z).

Wat is de kans op een zwartbont kalf, als beide ouders roodbont zijn?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Krullend haar (A) is dominant boven sluik haar (a). Wat is de fenotypeverhouding in de F1-fase, bij de kruising: Aa * aa?

1. 3 krullend, 1 sluik
2. 2 krullend, 2 sluik
3. 1 krullend, 3 sluik
4. 0 krullend, 4 sluik

Bij cavia's is korte haren dominant over lange haren.
Twee heterozygote cavia's paren met elkaar en krijgen jongen.

Welke verhouding in fenotypes verwacht je bij de nakomelingen?

1. 100% korte haren
2. 50% kort, 50% lang
3. 25% kort, 75% lang
4. 25% lang, 75% kort

Leerdoelen:

- weet wat een genenpaar is

- kent de begrippen heterozygoot en homozygoot

- kent de begrippen dominant en recessief

- kunt kruisingsschema maken