3.3 en 3.4 genenparen en kruisingsschema's

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

Ga rustig zitten en pak je boek, je werkboek en je schrift.

Geit tijd

Deze les

- Leer je wat een genenpaar is
- Leer je de begrippen heterozygoot en homozygoot
- Leer je de begrippen dominant en recessief
- leer je een kruisingsschema maken

Planning

- Werkboek afmaken en nakijken tm 2
- Uitleg leerdoelen deel 1
- Uitleg leerdoelen deel 2

- Werkboek en/of keuzeopdrachten

Aan de slag!

Maken tm paragraaf 4. Klaar? alvast vooruit werken.

Genenpaar

Het gen van de vader en het gen van je moeder vormen samen een chromosomenpaar.

homozygoot

Per eigenschap heb je 2x informatie.
Deze kan gelijk zijn. 
Dan ben je homozygoot voor deze eigenschap

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je 2 varianten: Gen A of gen a

Als je homozygoot bent voor deze eigenschap heb je dus:
- of AA
- of aa

Heterozygoot

Je kunt ook van beide ouders een verschillend gen erven.
Je bent dan heterozygoot voor deze eigenschap.

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je gen A of gen a.

Als heterozygoot heb je dan:  Aa

Checkvraag:

Een gen heeft 2 varianten: R en r

- Schrijf het genotype op van een homozygoot
- Schrijf het genotype op van een heterozygoot

Welke kleur haar?

Welke kleur haar?

Dominant of Recessief

B  =  zwart haar = dominant
b = blond haar = recessief

Wanneer iemand het dominante gen B heeft, 
zal deze persoon zwart haar hebben.
Ook als hij heterozygoot (Bb) is. 
Het gen voor zwart haar is Dominant.

Welke kleur haar?

Checkvraag

Bij cavia's is kort haar (R) dominant over lang haar (r)

-Wat is het genotype van een cavia met lang haar?
-Welke genotypes kan een cavia met kort haar hebben?

rr

Rr of RR

verwerken paragraaf 3

- Maken opdrachten werkboek
- maken samenvatting (let op: verplicht met tekeningen!)

rr

Rr of RR

Kruising!

Hoe zien de jonkies eruit? 
Stap 1: de genotypes opschrijven

- Stel de kortharige cavia is heterozygoot.

P =    Genotype x  Genotype

Hoe zien de jonkies eruit?
Stap 1

P=      Rr   x rr

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken?

Rr                        x                          rr
R of r                                              r

Stap 3: kruisingsschema

Stap 4: conclusies

Jonkies worden F1 genoemd.
Je schrijft op wat de verhouding is in het fenotype  van de jongen

De jongen: F1

F1           1/2 kortharig    en    1/2 langharig


           verhouding:  Kort  1 : 1 lang          

Aantekening:

Stap 1: P. genotype x genotype

Stap 2: G.welke geslachtscellen kunnen ze maken?
Stap 3: kruisingsschema met mogelijke geslachtscellen
Stap 4: conclusie voor F1

Checkvraag

Werk het volgende vraagstuk in tweetallen uit:

2 cavia's zijn heterozygoot voor de kleur van de vacht.

Zwart (Z) is dominant over bruin (z).
Wat is het fenotype van de nakomelingen (en in welke verhouding)

Wat is het genotype van de nakomelingen (en in welke verhouding)

Aan de slag: verwerken tm paragraaf 4 (oefenen oefenen oefenen!)

- extra uitleg:
https://www.bioplek.org/animaties%20onderbouw/karyogrammenx.html

- oefeningen kruisingen: https://biologiepagina.nl/Toetsen/erfelijkheidvmbokruisingen/erfelijkheid.htm

https://www.biodoen.nl/biodoenLite.php?idOrder=0404040801

- extra uitdaging:
https://biologiepagina.nl/Toetsen/erfelijkheid/erfelijkheid.htm

Leerdoelen:

- weet wat een genenpaar is

- kent de begrippen heterozygoot en homozygoot

- kent de begrippen dominant en recessief

- kunt kruisingsschema maken