Voor- en achtervoegsels

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Woordstrategieeën

Weet je nog over welke woordstrategieeën we het hebben gehad?

Voorvoegsel

Een voorvoegsel is een woorddeel dat je vóór een woord plakt om de betekenis (of de functie) van dat woord te veranderen.

Een voorvoegsel kun je niet los gebruiken.

Kan je een voorbeeld noemen van een voorvoegsel?

Voorbeelden van voorvoegsels:

    aarts- : aartslui, aartsconservatief
    ver- : verbouwen, verkopen
    on- : ongunstig, oneerlijk
    ont- :  ontmoedigen, onteigenen
    her- : herexamen, heroverwegen
    wan- : wanorde, wansmaak
    oud- : oud-trainer
    ge- : geschreeuw, geëtter
    be- : berekenen, beschrijven
    oer- : oeroud, oermoeder
    niet- : niet-roker

l
 

Latijnse en Griekse voorvoegsels:

    a- : asociaal
    de- : deëscaleren
    pre- : prefabriceren, preïndustrieel
    pro- : pro-Amerkaans, prowesters, proactief
    non- : non-fictie
    semi- : semi-transparant
    ex- : ex-voorzitter
    vice- : vice-premier
    micro- : micromanagement
  
    t

Achtervoegsel

Een achtervoegsel is een woorddeel dat je achter een woord plakt om de betekenis (of de functie) van dat woord te veranderen.

Een achtervoegsel komt niet als afzondelijk woord voor.

Voorbeelden van achtervoegsels:

-je, -tje, -pje, -kje : autootje, zomerkoninkje
-loos :geluidloos, achteloos
-ig : prachtig, doorzichtig
-achtig : zoethoutachtig, geelachtig
-schap : vriendschap, draagmoederschap
-heid : schoonheid, traagheid
-lijk : koninklijk, hoofdzakelijk

Maak eens een tegenstelling van het woord 'sociaal'.

Maak eens een zelfstandig naamwoord van het woord 'gezellig'

Welke drie voorvoegsels worden vaak gebruikt om een voltooid deelwoord te maken?

Samenstelling en afleiding

 Een samenstelling bestaat uit twee woorden die je ook als losse woorden kunt gebruiken.

Een afleiding is een woord dat bestaat uit een woord plus een voorvoegsel of achtervoegsel.

Voorbeeld van samenstellingen

    zonneschijn: zon + schijn
    hamerhaai: hamer + haai
    knuffelbeer: knuffel + beer
    geluidsoverlast: geluid + overlast
    krantenbericht: krant + bericht

Voorbeeld van afleidingen

Uit één grondwoord kun je meerdere woorden afleiden door er een toevoegsel voor of achter te plakken. Zo maak je van het grondwoord 'schuld' de volgende afleidingen:

    schuldig
    onschuldig
    verontschuldigen
    verontschuldiging

Wat is het onderstaande woord:
'maneschijn'

1. samenstelling
2. afleiding
3. geen van beide

Wat is het onderstaande woord:
'ex-man'

1. samenstelling
2. afleiding
3. geen van beide

Het woord 'verzekering' bestaat uit:

1. voorvoegsel
2. achtervoegsel
3. voorvoegsel en een achtervoegsel
4. Allebei niet. Het is een samenstelling

De klassenopdracht

Stap 1: Zoek in een groepje (4 personen) in totaal 10     
              verschillende voorvoegsel.

Stap 2: Zet deze netjes onder elkaar.

Stap 3: Zet de betekenis van de voorvoegsels erachter.

Reflectie

Waar hebben we het deze les over gehad?


Hoe weet je of je of je de weekdoelen die in je daltontaak staan, gehaald hebt?

Vooruitblik:

De volgende les gaan we het hebben over 'betrouwbaarheid'.

Hoe kom je erachter of informatie betrouwbaar is. Hoe beoordeel je dat? Waar let je dan op?