Scheikunde voor V5 biologie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Scheikunde

Hoofdstukken = groen

Vragen = blauw

Informatie = wit

Introductie: zout

en lading; positief en negatief

Waardoor gaat de dode inktvis dansen?

1. Hij was niet dood
2. De cellen nemen de suikers in de saus op
3. De cellen nemen de zouten in de saus op
4. De cellen reageren op de veranderde zoutconcentratie

Als je het over zout hebt, dan bedoelen de meeste mensen keukenzout. Uit welke elementen bestaat dit?

1. Natrium en Kalium
2. Kalium en Chloride
3. Natrium en Chloride

Er bestaan veel zouten. Waaruit bestaat een zout dan eigenlijk?

1. zout bestaat uit atomen?
2. zout bestaat uit ionen?
3. zout bestaat uit moleculen?
4. zout bestaat uit kernen?

Zouten

• Zouten zijn opgebouwd uit ionen
• Ionen zijn deeltjes met een lading
• Net zoveel positieve lading als negatieve lading, een zout is elektrisch neutraal; een zout heeft geen lading

Soorten ladingen

Er bestaan 2 soorten ladingen:

• Positieve lading
• Negatieve lading

Dezelfde ladingen stoten elkaar af

Ongelijke ladingen trekken elkaar aan

Kern met daaromheen de elektronen

Proton           1+lading

Neutron        0

Elektron        1- lading

Kern POSITIEF geladen

Elektronen NEGATIEF geladen

Atoom in geheel heeft GEEN lading

De definitie: wat is een zout?

1. Een verbinding van een metaal en een niet-metaal
2. een verbinding van twee metalen
3. een verbinding van twee niet-metalen
4. een moleculaire stof die kan oplossen in water

1: Atomen, moleculen en verbindingen

Atomen

Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.

Er bestaan ongeveer 100 soorten atomen.

Elk atoomsoort heeft een symbool.

Omdat atomen basis zijn voor alle stoffen worden ze ook wel elementen genoemd. 

Moleculen en atomen

Moleculen bestaan uit 2 of meer atomen.

Er bestaan meer dan 100 

verschillende soorten atomen.

 Noteer en leer:

Elementen: C H O N P, Ca Na Cl Fe Mg (noteer de namen)

Stoffen: koolstofdioxide, water, waterstof, stikstof, zuurstof, fosfaat, nitraat, ammoniak, methaan, natriumchloride, calciumcarbonaat (noteer de formule)

Delen van organische moleculen: zuurgroep (ook wel: carboxygroep), methylgroep, aminogroep (noteer de structuurformule)

3 typen bindingen

Metaal binding                     ion binding                 covalente binding          

Atoombinding = covalente binding

Wat was ook alweer een covalente binding?  (of atoombinding)

De covalente binding is de binding die atomen

in een molecuul bij elkaar houdt.

Dat is dus een binding in moleculen

Covalente binding

Bij een covalente binding delen beide atomen 1 of meerdere elektronen

Een ander woord voor covalente binding = atoombinding

ATOOMBINDING

In een molecuultekening geef je de atoombinding of covalente binding weer met een streepje

Covalente binding

Zwakkere bindingen

waterstofbruggen

zwavelbruggen

Waterstofbrug

Tussen de ~N-H groepen van twee moleculen. 

Een waterstofbrug: loopt van een H-atoom naar een N-atoom (of een O-atoom).

Let op, een C-H groep kan NOOIT een waterstofbrug vormen.

Waterstofbrug: van H naar O

Vorming van zwavelbrug

Hoe sterk is een waterstofbrug ten opzichte van een atoombinding?

1. Een waterstof brug is 2x zo sterk als een atoombinding.
2. Een waterstofbrug is even sterk al een atoombinding
3. Een waterstofbrug is 1/2 zo sterk als een atoombinding
4. Een waterstofbrug is 1/10 van de sterkte van een atoombinding.

Een waterstofbrug is tussen een ... en een ....

1. Een H en een O
2. Een H en een N
3. Een H en een H
4. Antwoord A en B zijn juist

2: Formules en structuurformules

Molecuulformule

 Een molecuulformule geeft aan welke atoomsoorten en hoeveel van elke atoomsoort in een molecuul voorkomt. Vaak staan de atomen op alfabetische volgorde

C₆H₁₂O_{6  (glucose)  -->  LET OP IS MAAR 1 MOLECUUL}

_{In dit molecuul (verbinding) komen dus voor:}

_{6 keer een C (koolstof)}

_{12 keer een H (waterstof)}

_{en 6 keer een O (zuurstof)}

Naam, formule en structuurformule

Naam                           Formule                                 Structuurformule

water

Type structuurformule

• Meerdere opties voor tekenen van structuurformule
• Hoe groter, complexer --> meer abstract getekend
• Heel rechts is meest wetenschappelijk

Kijk eens in je BINAS, voorin het groene gedeelte. Wat valt je op aan de structuurformule van vetzuren?

3: Reactievergelijkingen

Aardgas

• Reactievergelijking
• Links en rechts van de pijl moeten de aantallen atomen kloppen

Wat klopt er niet aan deze reactievergelijking?

Geef de reactievergelijking van de fotosynthese.

4: zuren en basen

pH

- pH geeft de zuurtegraad van een oplsossing aan

- pH schaal van 0 tot 14.

pH lager dan 7 is zuur.

pH hoger dan 7 is base.

zuurgraad en pH schaal

Zuren en basen

Een zuur is een verbinding die, als het is opgelost, H⁺ ionen afgeeft

Een base is een verbinding die, als het is opgelost, OH^- ionen afgeeft

(een base is een verbinding die, als het is opgelost, H^{+ ionen opneemt)}

Wordt de oplossing zuurder of meer basisch wanneer er CO2 in oplost?

Carbonzuur

NOx

Stikstofoxide verbindingen komen vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen.

Reageren in de atmosfeer met water -> vormt HNO3 = zuur

-> zure regen.

(De som van stikstofmonoxide (NO) en stikstofdioxide (NO2) wordt stikstofoxiden (NOx) genoemd (RIVM))

Wat is NH3, een zuur of een base?

Toepassen

Kan je nu beschrijven wat hier gebeurt? 

5: Organische moleculen

DNA,  koolhydraten, vetten en eiwitten

Organisch en anorganisch 

DNA

Vraagjes over DNA (BINAS)

1: Welke basen zitten steviger tegen elkaar geplakt: 

A en T of G en C?

2: Hoe heet de verbinding tussen deze basen?

3: kan je in de BINAS de fosfaatgroep, de suiker en de stikstofbase aanwijzen in een DNA molecuul?

sachariden = koolhydraten

monosachariden (bv. glucose, ribose)

disachariden (bv. sacharose, = suiker)

polysachariden (bv. zetmeel)

polysachariden

Vetten (lipiden)

Verschillende soorten vet.

Vetten bestaan uit dezelfde atomen als glucose (C,H,O). Alle organismen kunnen glucose omzetten in vetten.

Hydrofiel / hydrofoob

Hydrofiel --> houdt van water

Hydrofoob --> houdt niet van water 

HYDROFIEL EN HYDROFOOB

Voorbeeld van olie en water

Eiwit-structuren

-Eiwit = Aminozuurketen

-Aminozuren verbonden met 

covalente binding

-Vouwen op basis

van eigenschappen groep

aan aminozuur

- hydrofoob vs hydrofiel

- zwavelbrug

- waterstofbrug

Peptide

aminozuren 

- aminogroep (H2N-)

- zuurgroep (-COOH)

- restgroep

   alleen de restgroep is 

   per aminozuur anders

I: De uiteinden van een eiwit hebben een aminogroep en een carbonzuurgroep
II: De uiteinden van een eiwit bestaan uit aminogroepen

1. I is juist
2. II is juist
3. I en II zijn juist
4. I en II zijn onjuist