Les 5 - Gevolgenethiek

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ethiek

Les 5: gevolgenethiek

vwo-4

Periode 4

Lesdoel en lesopbouw

Kennen: gevolgenethiek: utilitarianisme

Kunnen: meedoen met vragen 

1. Herhaling: uitleg ethiek
2. Uitleg: gevolgenethiek
3. Video + open vraag
4. Zelfstandige opdracht
5. Reflectie: wat weten we nu?

Onderverdeling in typen ethiek

• Descriptieve ethiek: beschrijvend, hoe iets feitelijk gaat qua moraal
• Voorbeeld: in NL vinden we het goed om de armen te helpen.
• Normatieve ethiek: voorschrijvend, hoe iets hoort te zijn
• Voorbeeld: behoor je armen mensen ook te helpen? 
• Meta-ethiek: onderzoeken van ethische begrippen, doet een stap terug (wat betekenen de begrippen 'goed' en slecht' überhaupt?)
• Voorbeeld: waarom vinden we het überhaupt goed dat we mensen helpen? Wat betekent het woord 'hulp' überhaupt?

Normatieve ethiek: drie theorieën

• Normatieve ethiek: voorschrijvend, hoe iets hoort te zijn
• Drie theorieën: 

1. Deugdethiek (Socrates, Plato, Aristoteles) - oudste stroming
2. Gevolgenethiek (Jeremy Bentham, John Stuart Mill)
3. Plichtsethiek (Immanuel Kant, John Rawls) - jongste stroming, maar invloedrijk!

• De theorieën zeggen iets over hoe de mens behoort te handelen. 
• Deugdethiek richt zich op de persoon die handelingen uitvoert, gevolgen- en plichtsethiek op de handeling zelf.

Gevolgenethiek

• Gevolgenethiek is de normatieve, ethische theorie  die stelt dat de gevolgen van iemands handelen de allesbepalend zijn voor het oordeel of die handeling goed, slecht of (on)toelaatbaar is.
• De bekendste vorm van gevolgenethiek is utilitarianisme, met Jeremy Bentham en John Stuart Mill als klassieke aanhangers. 
• Utilitarianisme: is een handeling goed wanneer deze handeling zoveel mogelijk nut (utility, geluk/genot) voor zoveel mogelijk mensen oplevert.
• Genot/plezier als iets goeds op zichzelf, pijn/leed als iets slechts op zichzelf. Genot/plezier is intrinsiek goed, pijn/leed is intrinsiek slecht.

Utilitarianisme

• Utilitarianisme: 'the greatest amount of good for the greatest number'
• Iedereens geluk/genot/nut telt even zwaar, er zit een onpartijdigheid in het gunstige gevolg.
• Gunstige gevolgen voor jou zijn niet belangrijker (dat zou egoïstisch zijn); het draait om de complete groep belanghebbenden. 

Waarom wil je je vwo-diploma halen?

Waarom willen mensen veel geld hebben?

In de video worden meerdere kritiekpunten op utilitaranisme opgesomd. Noem er één.

Casus: trolleyprobleem

• Stel je voor dat in de plaats waarin je woont trams rijden. Eén van de trams is op een dag op hol geslagen. Op een cruciaal moment sta je bij een wisselpaneel. Je hebt de mogelijkheid om de tram van spoor te laten wisselen. Op één spoor liggen vijf personen vastgebonden, op één spoor slechts één. Het spoor waarop de tram terecht komt, zal zeer waarschijnlijk (haast zeker) tot gevolg hebben dat de personen op dat betreffende spoor komen te overlijden. 
• Welke kant moet de tram op, zou het utilitarianisme zeggen?
• Twee minuten om een antwoord te typen. Zo bespreken!   

Welke kant moet de tram op volgens utilitarianisme: naar het ene persoon, of naar de vijf personen?

Reflectie: afsluiting

We weten nu dat.. 

• Utilitarianisme de bekendste vorm van gevolgenethiek is, met Jeremy Bentham en John Stuart Mill als klassieke aanhangers.
• Jeremy Bentham en John Stuart Mill hedonisten waren: ze zagen genot/plezier als het intrinsiek goede, en pijn/leed als het intrinsiek slechte. 
• dit intrinsiek goede of slechte de ultieme rechtvaardiging vormt achter al ons handelen volgens utilitaranisten. Dit is waarom we het voor ogen moeten houden: uiteindelijk willen alle mensen genot en geen pijn!