WRE 2AHA - Grammatica WS - ZWW, HWW en KWW in samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Nederlands

Welkom 2AHA!

Cursus 5 - Grammatica

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Cursus 5 - Grammatica

1. Lesdoelen

2. Herhalingsvragen: betrekkelijk voornaamwoord

3. Uitleg zww, hww en kww in samengestelde zinnen

4. Samen oefenen

5. Zelfstandig werken

• Je weet het verschil tussen de drie werkwoordvormen.
• Je kunt in een samengestelde zin vaststellen of een werkwoord een zelfstandig, hulp- of koppelwerkwoord is.

Lesdoelen

Er volgen nu wat herhalingsvragen

Wat zijn/doen betrekkelijke voornaamwoorden?

1. Verwijzen naar een eerder genoemd woord in de zin.
2. Woorden waar je de, het of een voor kan zetten.
3. Alle werkwoorden in een zin.
4. Ze geven informatie over het zelfstandig naamwoord.

De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn...

1. die, dat, zus, zo
2. zijn, haar, ons
3. die, dat, wie , wat
4. hij, zij, wij

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord: Alles wat hij wil, is een beetje rust aan zijn hoofd.

1. alles
2. is
3. wat
4. aan

In welke zin is sprake van het betrekkelijk voornaamwoord 'wat'?

1. Ik weet niet wat ik vanmiddag ga doen.
2. Heb jij wat om uit te delen?
3. Dat is toch het mooiste wat ik heb meegemaakt.

In welke zin staat een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Wie gaat er mee naar het zwembad?
2. Dit cadeau is voor jou.
3. Het cadeau dat ik heb gekregen, vind ik erg mooi.
4. Ik heb niets gekregen voor mijn verjaardag.

Het meisje dat hij leuk vindt.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord in de zin?

1. Het
2. dat
3. hij
4. er is geen betr.vnw

Wat is een zin met een betrekkelijk voornaamwoord?

1. Die jongen daar is mijn neefje.
2. De jongen, die daar loopt, is mijn neefje
3. Hoe heet die jongen?
4. Dat jongetje is mijn neefje.

Kies het juiste betrekkelijk voornaamwoord.

Hij zei iets ... ik niet begreep.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

§12: Zelfstandig werkwoord, hulpwerkwoord en
koppelwerkwoord in samengestelde zinnen

Zelfstandige werkwoorden

Een werkwoord is een woord dat je kunt doen: fietsen, leren, werken, eten. Maar een werkwoord kan je ook overkomen: vallen, struikelen, krijgen.

Als we weten wat er wordt bedoeld met een bepaald werkwoord, dan noem je dat een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden koppelen altijd een eigenschap aan het onderwerp in de zin. Ze zijn onderdeel van het naamwoordelijk gezegde (het onderwerp van de zin is of wordt iets). 

We kennen de volgende koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Jullie presentatie is [heel grappig].

Olivia wordt [snel boos].

Bart blijft de hele dag op zijn kamer.

Hulpwerkwoorden

Let op: sommige werkwoorden hebben van zichzelf geen duidelijke betekenis: hebben, kunnen, mogen, moeten, willen, worden, zijn, zullen. Daarom 'helpen' deze woorden altijd een ander werkwoord. Dit is de reden dat we deze werkwoorden hulpwerkwoorden noemen.

 
Sommige opdrachten kunnen lastig zijn.

Vanavond zouden we pizza kunnen eten.

Zelfstandig werkwoord, koppel-werkwoord en hulpwerkwoord in samengestelde zinnen

{hz Katrien Duck is ziek ( bz doordat ze gisteren iets verkeerds heeft gegeten), ( bz zodat ze vandaag niet zal kunnen optreden in Disneyland Parijs).

Deze samengestelde zin bevat zes werkwoorden.
Hoe stel je van elk werkwoord de woordsoort vast: zelfstandig werkwoord (zww), koppelwerkwoord (kww) of hulpwerkwoord (hww)?

Vaststellen

{hz Katrien Duck is ziek (bz doordat ze gisteren iets verkeerds heeft gegeten), (bz daardoor zal ze vandaag niet kunnen optreden in Disneyland Parijs).

De voorbeeldzin bestaat uit drie delen: een hoofdzin en twee bijzinnen. Elk van die delen is zelf een enkelvoudige zin. Je hebt geleerd hoe je in zo’n enkelvoudige zin vaststelt of een werkwoord een zww, kww of hww is. Die aanpak gebruik je ook bij enkelvoudige zinnen die samen een samengestelde zin vormen.

Zo bepaal je in een samengestelde zin met welk soort werkwoord je te maken hebt:

1. Verdeel de samengestelde zin in enkelvoudige zinnen. Zet strepen tussen de zinnen.

2. Stel van elke enkelvoudige zin het gezegde vast: werkwoordelijk gezegde (wg) of naamwoordelijk gezegde (ng).

3. Pas daarna per zin de regels van pararaaf 6: zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord toe.

Stap 1: De samengestelde zin bestaat uit de enkelvoudige zinnen:

Katrien Duck is ziek, (1) /

doordat ze gisteren iets verkeerds heeft gegeten (2) /

daardoor zal ze vandaag niet kunnen optreden in Disneyland Parijs. (3)

Stap 2: zin 1: ng: is [ziek]

zin 2: wg = heeft gegeten

zin 3: wg = zal kunnen optreden

Stap 3: zin 1: ng met één werkwoord → is = kww

zin 2: wg met twee werkwoorden → heeft (= pv) = hww, gegeten = zww

zin 3: wg met drie werkwoorden → zal (= pv) = hww, kunnen = hww, optreden = zww

Uitlegfilmpje!

Alle bezoekers *moesten* hun ticket laten zien bij de ingang van de zaal.

1. zww
2. hww
3. kww

Efraïm *heeft* drie oudere broers en twee jongere zussen.

1. zww
2. hww
3. kww

Afgelopen week zijn er in de dierentuin twee olifantjes *geboren*.

1. zww
2. hww
3. kww

Jouw jongere broer *wordt* al een flinke jongen.

1. zww
2. hww
3. kww

*Hebben* jullie de grote versierde kerstboom op het marktplein al gezien?

1. zww
2. hww
3. kww

In sommige steden *wordt* het afval pas na de inzameling gescheiden.

1. zww
2. hww
3. kww

Wanneer kikkervisjes pootjes *krijgen*, moet je ze weer *vrijlaten* in een vijver.

Jelle *scheen* heel rustig bij zijn spreekbeurt, maar vanbinnen *voelde* hij de zenuwen.

Aan het werk

Maken: Huiswerk voor de volgende les	Klaar? Leren voor de toets
Wat? Cursus 5, §12: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord in een samengestelde zin. Havo : Opdracht 1 t/m 3 Vwo: Jullie hebben deze paragraaf al behandeld, dus wij gaan aan de slag met §4 Wederkerig en Wederkerend voornaamwoord	Ga alvast leren voor de SO. Dit kun je doen door online oefentoetsen te maken, te oefenen in de online trainer of extra oefeningen maken in de paragrafen.