Herhalen grammatica 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Herhalen grammatica 2

Zinsdelen

De persoonsvorm (pv)

• De persoonsvorm is altijd een werkwoord. 
• De persoonsvorm geeft aan of de zin in het enkelvoud of in het meervoud staat, dit noem je het getal van de zin. 
• Ook geeft de persoonsvorm aan in welke tijd de zin staat, tegenwoordige of verleden tijd. 

De persoonsvorm (pv)

• De persoonsvorm deelt (met de andere werkwoorden in de zin) ook rollen uit.
• aan degene die handelt, doet, ervaart of beleeft (onderwerp)
• aan iets of iemand die het ondergaat of beleeft (lijdend voorwerp)
• aan degene die iets krijgt of niet krijgt (meewerkend voorwerp)

Er zijn drie manieren om de pv te vinden

1. Maak van de zin een vraagzin.

Het eerste werkwoord in de vraagzin, is de pv.

2. Tijdproef. Verander de tijd van de zin. Maak van tegenwoordige tijd, verleden tijd of andersom.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

3. Getalproef. Verander het getal van de zin. Maak van enkelvoud, meervoud of andersom.

Het werkwoord dat verandert, is de pv.

Wat is de persoonsvorm?
Door de najaarsstorm waaiden de pannen van het dak.

Wat is de persoonsvorm?
Hij sloeg de spijker op de kop.

Wat is de persoonsvorm?
Na de voorstelling bleven we nog even hangen.

Wat is de persoonsvorm?
De docent heeft het proefwerk niet nagekeken.

Het onderwerp (ow)

• Het onderwerp (ow) geeft aan wie of wat iets doet, of over wie of wat het gaat in de zin. 
• Het onderwerp is de 'hoofdpersoon' van de zin, maar het is niet altijd een persoon. 
• Het onderwerp is een mens, dier, ding, plant of eigennaam. 
• Het onderwerp kan ook verwijzen naar een mens, dier, ding, plant of eigennaam.

Voorbeelden

Voorbeelden:

1. De bloemen staan er mooi bij.

2. Zijn gedrag is onberispelijk.

3. Gisteren liepen er zeven schapen op de A4.

4. Wolfie blafte vrolijk naar de inbrekers.

5. Mijn kapsel is echt verpest.

• Het onderwerp heeft altijd hetzelfde getal als de persoonsvorm. 
• Er zijn twee manieren om het onderwerp te vinden

• 1. Verander de persoonsvorm van getal.                                                 Het zinsdeel dat mee moet veranderen, is het onderwerp.
• 
  
• 2. Stel de vraag:

• Wie of wat + werkwoordelijk gezegde?                                                   Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

Wat is het onderwerp?
Je kunt het juiste antwoord op die pagina vinden.

Wat is het onderwerp?
De opkomst bij de verkiezingen viel niet mee.

Zinsdelen

• Zinnen zijn gemaakt van zinsdelen. 
• Een zinsdeel is één woord of een groepje van woorden die bij elkaar horen. 
• Voor de persoonsvorm staat nooit meer dan één zinsdeel. 

Zo vind je de zinsdelen

• Doe de zinsdeelproef:
  
• Verander een paar keer de woordvolgorde van de zin.
  
• Probeer welke woorden je samen vóór de persoonsvorm kunt zetten.
  

• Bijvoorbeeld:
  
• Dit weekend / gaan / we / naar de Efteling.
  
• We / gaan / naar de Efteling / dit weekend.
  
• Naar de Efteling / gaan / we / dit weekend.
  
• Gaan / we / dit weekend / naar de Efteling?
  

Hierna ga je zelf zinsdeelstrepen zetten. Doe dit op de volgende manier:

• Ik / geef / de bal / aan hem.

• Dus een spatie na ieder woord en na iedere /

Zet zinsdeelstrepen.
De leraar gaf me lachend een onvoldoende.

Zet zinsdeelstrepen.
De dierenarts moest gisteren heel vroeg op pad.

Het lijdend voorwerp (lv)

• Het lijdend voorwerp (lv) ondergaat of overkomt de handeling in de zin.
  
• Bijvoorbeeld: De aardige vrouw geeft een bos bloemen aan de oude dame.
  
•   Handeling = geeft
  
•   Lv = een bos bloemen
  

• Zo vind je het lijdend voorwerp:
  
• Stel de vraag:
  
• Wie of wat + persoonsvorm + onderwerp + rest werkwoordelijk gezegde?
  
• Het antwoord op deze vraag is het lijdend voorwerp.
  
• Let op!
  
• - Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (woordjes als: in, op, tussen, naast, onder, bij enzovoorts.
  
• - Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.
  

Voorbeelden

• Hij geeft het boek aan mij. 
• Wat geeft hij? 
• Het boek.
• Wij schonken de oude collectie aan Karel.
• Wat schonken wij?
• De oude collectie.

Voorbeelden

• Hij schopt die jongen tegen zijn been.
• Wie schopt hij?
• Die jongen.
• Van dat gezeur wordt zij boos.
• Wie/wat wordt zij boos?
• Geen lijdend voorwerp.

Wat is het lijdend voorwerp in de zin:
De politie heeft op de A2 186.000 boetes uitgedeeld.

Wat is het lijdend voorwerp in de zin:
Ik maak de oefening vanmiddag bij de huiswerkklas.

Wat is het lijdend voorwerp in de zin:
Bij de opening van het nieuwe winkelcentrum kreeg iedereen een leuke verrassing.

Zet zinsdeelstrepen:
Hij probeert de administratie van school te hacken.

Wat is het wg?
Hij probeert de administratie van school te hacken.

Wat is het lv?
Hij probeert de administratie van school te hacken.

Waarom heeft deze zin geen lv?
Ik ben morgen op school.

Waarom is belt op in de volgende zin het wg?
Hij belt na school zijn ouders op.

Maak een zin met de aangegeven structuur:

ow – pv/wg – lv – wg.