Le siècle des Lumières 18e eeuw

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuur 5v 7 juni'21

Wat we tot nu toe hebben gezien/gelezen

De eeuw van de Verlichting

• De absolute macht van het koningshuis staat ter discussie vanwege de onvrede onder de bevolking die uitgebuit wordt en de idealen van de verlichtingsfilosofen die naar vrijheid van meningsuiting streven en naar tolerantie en gelijkheid.
• De literatuur staat in het teken van kennis en opvoeding.
• De eeuw loopt af met het begin van de Franse revolutie...

Montesquieu - de briefroman

Tijdens de Verlichting riskeerden kritische filosofen de doodstraf als ze kritiek hadden op de Staat of het Koningshuis.

Montesquieu vond hier iets op. Hij schreef Les Lettres Persanes. 

Les Lettres Persanes bestaat uit een briefwisseling tussen twee Perzen die naar Frankrijk reizen en hun ervaringen beschrijven (met de blik van een buitenstaander) in brieven aan familieleden en vrienden. Om de censuur te omzeilen zegt Montesquieu in het voorwoord dat de brieven vertalingen zijn van authentieke (dus niet door hemzelf geschreven) brieven.  Op deze manier kan Montesquieu kritiek uiten op de Franse staatsinrichting, de Franse gewoontes, op de kerk en zelfs op de paus.  Net als in de vroeg-Renaissance boeken Gargantua en Pantagruel van  Rabelais gebruikt Montesquieu HYPERBOLEN (overdrijving) om zijn verbazing geloofwaardig te maken. Maak opdrachten 1 en 2 op p. 49 uit je literatuurboek.

Montesquieu - de briefroman

Tijdens de Verlichting riskeerden kritische filosofen de doodstraf als ze kritiek hadden op de Staat of het Koningshuis.

Montesquieu vond hier iets op. Hij schreef Les Lettres Persanes. 

Les Lettres Persanes bestaat uit een briefwisseling tussen twee Perzen die naar Frankrijk reizen en hun ervaringen beschrijven (met de blik van een buitenstaander) in brieven aan familieleden en vrienden. Om de censuur te omzeilen zegt Montesquieu in het voorwoord dat de brieven vertalingen zijn van authentieke (dus niet door hemzelf geschreven) brieven.  Op deze manier kan Montesquieu kritiek uiten op de Franse staatsinrichting, de Franse gewoontes, op de kerk en zelfs op de paus. HYPERBOLEN (overdrijving) om zijn verbazing geloofwaardig te maken. 

Lees op de volgende slide brief 24. In brief 1 tm 23 hebben Usbek en Rica verslang gedaan van hun reis naar Parijs.Brief 24 wordt geschreven vanuit Parijs. Rica schrijft aan zijn vriend Ibn die in Smyrna is gebleven.

Montesquieu et le roman épistolaire (de briefroman)

Tijdens de Verlichting riskeerden kritische filosofen de doodstraf als ze kritiek hadden op de Staat of het Koningshuis.

Montesquieu vond hier iets op. Hij schreef Les Lettres Persanes.

Les Lettres Persanes bestaat uit een briefwisseling tussen twee Perzen die naar Frankrijk reizen en hun ervaringen beschrijven (met de blik van een buitenstaander) in brieven aan familieleden en vrienden. Om de censuur te omzeilen zegt Montesquieu in het voorwoord dat de brieven vertalingen zijn van authentieke (dus niet door hemzelf geschreven) brieven. Op deze manier kan Montesquieu kritiek uiten op de Franse staatsinrichting, de Franse gewoontes, op de kerk en zelfs op de paus. HYPERBOLEN (overdrijving) om zijn verbazing geloofwaardig te maken.

• Lees op slide 12  brief 24. In brief 1 tm 23 hebben Usbek en Rica verslag gedaan van hun reis naar Parijs.Brief 24 wordt geschreven vanuit Parijs. 
• Rica schrijft aan zijn vriend Ibn die in Smyrna (nu Izmir, Turkijke) is gebleven.
  
• Daarna volgen een paar vragen over de tekst via LessonUp (je moet dus inloggen)
  

24e brief Lettres Persanes

Montesquieu – Lettres persanes (1721)
“In brief 1 tot en met 23 hebben Usbek en Rica verslag gedaan van hun reis naar Parijs. De 24e brief is de eerste die vanuit Parijs wordt geschreven. Rica schrijft aan zijn vriend Ibben die in Smyrna (het huidige Izmir in Turkije) is gebleven”

 De door Usbek en Rica afgelegde route (zie volgende slide)

“De koning van Frankrijk is de machtigste prins van Europa. Hij heeft geen goudmijnen zoals zijn buurman, koning van Spanje; maar hij heeft meer rijkdom dan hij, omdat hij ze put uit de ijdelheid van zijn onderdanen, die onuitputtelijker is dan mijnen. We hebben hem grote oorlogen zien ondernemen of ondersteunen, zonder andere fondsen dan eretitels te verkopen, en door een wonder van menselijke trots werden zijn troepen betaald, zijn plaatsen voorzien en vloten bemand"

"Bovendien is deze koning een groot tovenaar: hij oefent zijn rijk uit over de geesten van zijn onderdanen; hij zet ze aan het denken zoals hij wil. Als hij maar een miljoen kronen in zijn schatkist heeft en er twee nodig heeft, hoeft hij hen er alleen maar van te overtuigen dat één kroon twee waard is, en zij geloven hem. Als hij een moeilijke oorlog moet voeren en hij heeft geen geld, hoeft hij ze alleen maar te vertellen dat een stuk papier geld is, en dat zijn ze ook. meteen overtuigd. Hij gaat zelfs zo ver dat hij hen laat geloven dat hij hen van allerlei kwalen geneest door ze aan te raken, zo groot is de kracht en de macht die hij over de geesten heeft."

In deze brief uit Rica zijn verbazing over de Franse koning. Klik de twee omschrijvingen die hem kenmerken aan.

1. hij is een machtige prins
2. hij is een protestantse prins
3. hij is een tovenaar
4. hij is een moderne prins

Wat doet de Franse koning met het geld dat het verkopen van eretitels (=titres d'honneur) hem oplevert? (drie dingen)

De criticus Starobinski heeft over Lettres Persanes geschreven: 'De verbazing van Rica en Usbek dwingt de Fransen om zich ook te verbazen' Waar wil Montesquieu dat zijn lezer zich over verbazen? Leg uit waarom dit als kritiek op de maatschappij kan worden gelezen.

Voltaire - le conte filosophique

Candide ou l’Optimisme

In dit boek uit Voltaire zijn kritiek op de levensvisie van de filosoof Leibniz die beweert dat alles in het leven een bedoeling heeft en uiteindelijk ten goede leidt. Candide is een naïeve jongen die van zijn leermeester Pangloss de ideeen van Leibniz voorgeschoteld krijgt. Als Candide verjaagt wordt van het kasteel waar hij woont en hij vol goede moed de wereld in trekt wordt hij geconfronteerd met natuurrampen en allerlei vormen van maatschappelijk onrecht. Voltaire uit in het boek ook kritiek op de monarchie, en op onderwerpen als religie, slavernij.

Niet erg verwonderlijk dus dat hij zijn boek publiceert onder een pseudoniem.

Maak opdrachten 3, 4 en 5 op p. 50-53 uit je literatuurboek.

Rousseau - Émile ou De l’éducation

Vanuit zijn ideaal van de état de nature is de mens volgens Rousseau van nature goed. Vanuit dit ideaal ontstaat de mythe van de Bon Sauvage (onbedorven natuurmens).

Dit beeld klinkt ook door in de ideeen van Rousseau over het onderwijs. In 

‘Émile ou De l’éducation’ pleit hij ervoor om kinderen in de natuur en zonder inmenging van de maatschappij op te voeden. Rousseau vindt dat je een kind niet moet dwingen om te leren. Het kind bepaalt zelf wanneer het ergens aan toe is. Rousseau heeft hiermee veel latere pedagogen geïnspireerd.

Maak opdracht 8 op p.56 van je literatuurboek

Onthouden! Verlichting 1715 -1789

Van invloed op het ontstaan van de Verlichting:                       De principes van de Verlichting:

1) Engels regeringsmodel met grondwet                                    1) De rede en intelligentie zijn belangrijk

2) De dood van dictator Louis XIV                                                 2) Bestrijden van vooroordelen

3) Ontwikkeling en verspreiding van boeken                               3) Observeren en experimenteren

4) Vlucht die de wetenschap neemt                                             4) Kritiek op sociaal-politieke situatie

                                                                                                                 5) Gevoel gebruiken om ziel te                                                                                                                                        onderzoeken

Voltaire: Candide, Le nègre de Surinam, "Il faut cultiver notre jardin"

J.J. Rousseau: Émile ou de l'éducation + Épitaphe de deux amants : Diderot: Encyclopédie + Le code Denis