Les 5. 13.3 Osmose, houtvaten, bastvaten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

Telefoon in telefoontas
Jas uit en tas van tafel
Pak laptop 
Ga in deze Lesson Up 

13.3 Doelen

• Je kent de functies van houtvaten en bastvaten
• Ik kan met behulp van osmose uitleggen hoe (delen van) planten aan hun stevigheid komen en hoe worteldruk ontstaat

Huiswerk is 11 t/m 14 van 13.3 

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

Hoe komt het dat als iemand limonade in een glas met water schenkt de limonade na 2 minuten helemaal verdeeld is door het water?

Hier is sprake van:

1. Osmose
2. Diffusie

Water moleculen (blauw) bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

Osmose: (A) beweegt altijd naar de plek met de (B) opgeloste stoffen.

1. A:water B: meest
2. A:water B:minste
3. A:opgeloste stoffen B:meeste
4. A:opgeloste stoffen B:minste

de concentratie opgeloste stoffen in de cel is ..... dan daarbuiten. (de cel is gekrompen)

1. lager
2. even hoog
3. hoger

Petra maakt zoutoplossingen met oplopende concentraties. Ze weet niet meer of ze dit van links naar rechts of andersom had gedaan. Ze stopt frietjes van gelijke lengte in de bekers. De frietjes in de linker beker zijn het langst. Was hier de zoutconcentratie hoog of laag?

1. laag
2. kun je niet weten
3. hoog

Planten

Celwand is doorlaatbaar voor water én opgeloste stoffen

Bij celmembraan kan water naar binnen of naar buiten

opgeloste stof trekt water aan

turgor

plasmolyse

grens

plasmolyse

Als je sla in een bak water legt wordt het steviger, in dressing juist slapper. Leg uit hoe dit komt.

Ons proefje

0% oplossing = 11% toename

5% oplossing = 11% toename

10% oplossing = 6% toename

Toepassen Osmose

stevigheid (alle plantencellen en weefsels)

wateropname (worteldruk)

Wortelharen om water op te nemen

Zonder wortelharen kan dat dus niet erg goed.

Maar met wortelharen gaat dat veel beter!

wortel zonder wortelharen ________

______________wortel met                                   wortelharen

Worteldruk

1. Wortelharen nemen zouten op.

2. Door osmose gaat water naar de hoogste concentratie deeltjes

Opnemen van zouten kost energie

Wat gebeurt eerst in de wortels?

1. Opname water
2. Maken energie
3. Opname zouten

Welke twee dingen zijn er nodig om energie te maken? (denk aan onszelf)

We weten nu hoe water wordt opgenomen, wat gebeurt er vervolgens met het water in een plant?

Vaatbundels

'pijpleidingen' 

van de plant

Houtvaten

Bastvaten

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) 
  

 van blad naar de rest van de plant

• liggen aan de buitenkant van een vaatbundel

Houtvaten

•  vervoeren water en mineralen 
  

 van wortel naar blad 

•  dikke celwanden
  
• grote openingen 

water omhoog gepompt door: worteldruk en verdamping van water uit huidmondjes

Maximum hoogte boom

De worteldruk, verdamping en capillaire werking kennen een maximum. Dit houdt in dat er ook een fysiek maximum zit aan de hoogte van een boom. Dit is ca. 130 meter. Hoger kan een boom niet worden.

samenvatting

• De stengel verbindt de wortels met de bladeren
  
• Water (en opgeloste stoffen) moeten van de wortel naar de bladeren
• Voedingsstoffen die gemaakt zij bij de fotosynthese moeten van de bladeren naar de wortels (en andere delen bv. vruchten en zaden)
  
  
• Door de hele plant lopen transportbuisjes
• We noemen dit vaten
• Deze vaten zitten in groepjes bij elkaar ....
• ..... vaatbundels.
  
  
• Het transport gaat dus in twee richtingen
• Van beneden naar boven ....
• ..... water en mineralen via houtvaten
• Van boven naar beneden  ....
• .... glucose en water via bastvaten

Huiswerk

Maak opdracht 11 t/m 14 van 13.3